Şu dün­ya­da, bir yan­dan çok şid­det­li sar­sın­tı­la­ra; di­ğer ta­raf­tan bir çi­çe­ğin na­rin de­se­ni­ne şa­hit olu­yo­ruz. Ay­nı za­man­da se­ma­la­rın ür­per­ti­ci gü­rül­tü­sü­ne, bül­bü­lün ne­fis bes­te­si­ne ku­lak ve­ri­yo­ruz. Her şe­yin ga­yet ince he­sap­larla yaratıldığı açık. Her şey, O’nun kud­re­tiy­le ha­yat bu­lu­yor. “Bü­yük Pat­la­ma” di­ye ad­lan­dı­rı­lan olay ay­nı Kâ­dir’in ese­ri. Şu çi­çek bah­çe­si­nin in­ce mo­tif­le­ri de... Aslında kâinat, Rabbimizin Celâl ve Cemâl tecellilerinin bir eseridir.

Böy­le­si bir âle­min göz­de misafiri in­sa­nı, yü­ce Al­lah im­ti­ha­na tâ­bî tut­tu. “Her şey zıd­dıy­la bi­li­nir” ku­ra­lın­ca iyi­ler­le kö­tü­le­ri yan ya­na ge­tir­di. İn­san cev­he­ri, bir sı­na­ma ate­şiy­le im­bik­ler­den geç­ti. Be­şer ma­de­ni, yan­dı yan­dı. Dağ­lar gibi cu­ruf yığınları bir ya­na ayrıldı. El­mas kıymetindekiler di­ğer ta­ra­fa... Bo­yun­la­ra ta­kı­lan kol­ye­nin ma­ce­ra­sı­na, sof­ra­mı­zın mis ko­ku­lu ek­me­ği­nin hikâyesine dik­kat ede­lim. İn­sa­nın ke­male er­me­si de ko­lay ol­ma­sa ge­rek.

Ta­rih ne­ler kay­det­ti, neler. Vahyin ulaş­ma­dı­ğı coğ­raf­ya­lar­da ki­mi­le­ri hür, efen­di; ba­zı­la­rı da kö­le, hiz­met­kâr idi. Hat­ta Aris­to: “İn­san­lar iki grup ha­lin­de do­ğar­lar; hiz­met eden­ler, hiz­met edi­len­ler.” di­yor­du. Ba­tı, bu an­la­yı­şı hep can­lı tu­tmuştur.

Ni­ha­yet, za­man en ta­lih­li gün­le­ri­ne va­sıl ol­du. “Me­di­ne Söz­leş­me­si” ile fark­lı inanç sa­hip­le­ri ba­rış için­de ya­şa­ma imkânı bul­du. Çün­kü o sis­tem, “As­lah ta­rik mu­sa­la­ha­dır” yolunu esas alıyordu.

Gü­ne­şin battığı yer­de du­rum çok fark­lıy­dı. Bu­gün de va­zi­yet ay­nı de­ğil mi? Ül­ke­le­ri, tek kı­vıl­cım­la pat­la­ya­cak bi­rer bom­ba ha­li­ne ge­ti­rip son­ra da o yan­gı­nın he­sa­bı­nı sor­mak han­gi man­tık­la izah edi­lebilir? Ve gel­sin ar­dın­dan hü­ma­nizm nu­tuk­la­rı, ba­rış çığ­lık­la­rı, demokrasi lafları…

11 Ey­lül, per­de­yi bir de­re­ce ara­la­dı. Ek­ran­la­ra yan­sı­yan şu mi­nik söy­le­şi ne ka­dar da ma­ni­dar: Bü­yük ada­mın yum­ruk­la­rı ça­lış­mı­yor ar­tık. Muhammed Ali’den söz edi­yo­ruz. Spi­ker so­ru­yor: “İkiz Ku­le­le­re sal­dı­ran­la­rın Müs­lü­man ol­ma­sı si­zde ne­ler dü­şün­dü­rü­yor?” Ce­vap yum­ruk­la­rın­dan da­ha et­ki­liy­di Ali’nin: “Hit­ler’in, Hıris­ti­yan ol­ma­sı siz­de han­gi duy­gu­la­rı uyan­dı­rı­yor?” Di­li­ne, gön­lü­ne sağ­lık çi­ko­la­ta ten­li adam.

Bir ya­za­rı­mız: “Ba­tı’nın kal­kın­dı­ğı şart­lar­da kal­kın­mak, yüz kı­zar­tı­cı bir in­san­lık su­çu­dur.” Sö­züy­le bu sa­kat an­la­yı­şı ten­kit eder. Ce­mil Me­riç: “Ba­tı Ba­tı de­riz. Bu­gün han­gi ül­ke Ba­tı de­ğil ki?” de­miş­ti. Doğ­ru. Dün­ya Av­ru­pa­laş­tı. Her yer­de ya­şa­nan­la­rın si­lik bir kop­ya­sı biz­de de ya­şa­nı­yor. Ken­di­mi­ze has eks­tra hak­sız­lık­lar da ca­ba­sı. İn­sa­nın en do­ğal hak­kı; ya­şa­ma, fi­kir­le­ri­ni ifa­de ede­bil­me öz­gür­lü­ğü­dür. Bir çi­le­li maz­lumun, konuşmanın zor olduğu günlerde: “Ben ek­mek­siz ya­şa­rım fa­kat hür­ri­yet­siz ya­şa­ya­mam” Söz­le­ri kalın hapishane duvarlarından yükselmiş, hürriyet aşkıyla yananların sinelerinde yankılanmıştı.

Sa­yı­sız tec­rü­be­ler­den geç­tik. Çok şey­ler öğ­ret­ti bi­ze za­man. Ebem­ku­şa­ğı­na do­kun­mak için sıç­ra­dık. Renk­le­rin dün­ya­sı­na do­ku­na­ma­dık. Yi­ne de ayak­la­rı­mı­zın yer­den ke­sil­me­siy­le he­ye­can­lan­dık. Uzak­do­ğu’da ye­ti­şen mo­so ağa­cı, ilk beş se­ne için­de tek san­tim uza­maz­mış. Son­ra bir­den bi­re her gün 40-45 cm. uzar­mış. Ni­ha­yet al­tı haf­ta için­de 27 metreye ula­şır­mış. As­lın­da mo­so­nun ilk beş yı­lı, ye­re kök sal­ma gün­le­ri­ymiş. Gök­lere yükselen bu dev ağaçların temelinde işte o derin sabır, sağlam bir geri plan vardır.

Şim­di, dü­şü­nen be­yin­le­re bir iş dü­şü­yor: Mi­lle­ti­mi­zin ge­le­ce­ği­ni şe­kil­len­di­re­cek “sev­gi”yi an­la­mış ku­şak­lar ye­tiş­tir­mek. Bü­yük dü­şü­nür, sa­nat­kâr, si­ya­setçi kıt­lı­ğı­nın üs­te­sin­den an­cak böy­le ge­le­bi­li­riz.

Dü­şün­me­si sı­nır­la­nan, hak­la­rı kı­sıt­la­nan in­san­lar­dan ne bek­lenir? Top­lumun hu­zu­ru­nu boz­ma­yan gi­ri­şim­le­rin önü tı­kan­ma­ma­lı­dır. Ya­sak­la­rın hü­küm­fer­ma ol­du­ğu mil­let­le­rin, me­zar taş­la­rı bi­le kal­ma­mış­tır.