"Harf inkılabı bir kültür soykırımıdır."
Prof. Dr. Teoman Duralı

Mürşidim, 29. Mektub'u, birşeyin 'imkansızlığını' göstermek için yazmış gibidir. Nedir? Şudur: "(...) âyâtın hakikî tercümesi mümkün müdür? Elbette değildir. Olsa olsa ya kısa bir meâl-i icmâlî veya âyetin her cümlesi için beş-altı satır tefsir yazmak lâzım gelir." Evet, bilcümle ehl-i sünnet ve'l-cemaat ulemasına göre, Allah hepsinden razı olsun, Kur'an'ın başka dile 'birebir tercümesi' yapılamaz. Hatta yapılana 'tercüme' dahi denemez. Ya? 'Meal' denir ki o da 'anlamca yoksullaşmış' manasına gelmektedir. O yüzden, Türkçe Kur'an tartışmalarına dair, Elmalılı Hamdi Yazır merhum da, Hak Dini Kur'an Dili isimli eserinde şöyle demektedir:

"Kur’an’dan bahsetmek isteyenler, onu, hiç olmazsa 'harekesiz olarak' yüzünden okuyabilmelidir. Mamafih, öyle kimseler görüyoruz ki, Kur’an’ı harekesiz olarak şöyle dursun, harekesiyle bile dürüst okuyamadığı halde, onun ahkâm ve maânisinden içtihada kalkışıyor. Öylelerini görüyoruz ki: Kur’an’ı anlamıyor ve tefsirlere 'Müfessirlerin te’vîlleri karışmıştır' diye onları da kaale almak istemiyor da, eline geçirdiği tercemeleri okumakla Kur’an’ı tetkik etmiş olacağını iddiâ ediyor. Düşünmüyor ki: Okuduğu tercemeye, âlim müfessirlerin te’vîli değilse, cahil mütercimin re’yi ve te’vîli, hatası, noksanı karışmıştır. Bazılarını da duyuyoruz ki: 'Kur’ân tercemesi' demekle ifâ etmiyor da 'Türkçe Kur’ân!' demeye kadar gidiyor. Türkçe Kur'an mı var be hey şaşkın!"

29. Mektub'un 4. Nükte'sinin ahirinde mezkûr cümleleri sarfeden Bediüzzaman Hazretleri, 5. Nükte'nin finalindeyse şunları söyler:

"(...) zihni cüz'î, şuuru kısa, fikri müşevveş, kalbi karanlıklı bazı insanların kelimât-ı tercümiyesi nasıl o mukaddes kelimat yerini tutabilir? Hattâ diyebilirim ve belki ispat edebilirim ki, herbir harf-i Kur'ân, bir hakaik hazinesi hükmüne geçer; bazan birtek harf, bir sahife kadar hakikatleri ders verir."

6. Nükte'ye de burada açtığı 'harf bahsini' misallendireceğini sezdirir şekilde şöyle başlar: "Bu mânâyı tenvir için, kendi başımdan geçmiş nurlu bir hali ve hakikatli bir hayali söylüyorum..."

Ve na'büdü'nün 'nun'u konusuna gelir. Malum, Fatiha sûresinde, mü'minler, "Ancak sana ibadet eder ve ancak senden yardım dileriz!" demekle 'biz' şeklinde yakarırlar. ('Ben' diyerek ferdî değil yani.) İşte onu manaya katan da 'nun' harfinin varlığıdır. Devamında şöyle diyor mürşidim:

"(...) nun-u mütekellim-i maalgayri düşündüm ve mütekellim-i vahde sıygasından na'büdü sıygasına intikalin sebebini kalbim aradı. Birden, namazdaki cemaatin fazileti ve sırrı, o 'nun'dan inkişaf etti."

Burada bir nefes alalım. Çünkü mevzuu başka bir yöne çevireceğiz. Bediüzzaman Hazretleri, İşaratü'l-İ'câz gibi, Muhakemat gibi, Eski Said Dönemi eserlerinde, Kur'an'ın harflerine kadar inen bir i'cazdan bahsederken 'hayale getirdiklerini' de dikkatlere veriyor.

Mesela İşaratü'l-İ'câz'da diyor ki:

"Şeyler arasında öyle münasebetler vardır ki onları âyine gibi yapıyor. Herbirisi ötekisini gösteriyor. Birisine bakıldığı zaman ötekisi görünür. Meselâ bir parça cam büyük bir sahrayı gösterdiği gibi; bazan olur ki, bir kelime, uzun ve hayalî bir macerayı sana gösterir. Bir kelime, pek acip bir vukuatı senin gözünün önüne getirir, temessül ettirir. Yahut bir kelâm, zihnini alır; misalî âlem-i misallere kadar götürür, gezdirir. Meselâ: 'beraze' kelimesi muharebe meydanını, 'semerât' kelimesi büyük bir meyve bahçesini insanın fikrine getirir. Buna binaen, buradaki 'alâ' kelimesi, temsilî bir üslûba pencere açar, gösterir kastıyla zikredilmiştir. Şöyle ki: Sanki hidayet-i İlâhî bir burak olup mü'minlere gönderilmiştir. Mü'minler tarik-i müstakimde ona binerek arş-ı kemalâta yürürler."

Muhakemat'ta ise der ki: "Bak, nerede olursa olsun, 'mübâreze' lâfzı, pencere gibi, meydan-ı harbi, içinde harp olarak sana gösterir. Evet, çok böyle kelimeler vardır. Hayalin sinematografisi denilse câizdir." Sonra İşaratü'l-İ'câz'da da bu tâbiri tekrarlar: "Sanki o parçalar, 'meyve' lâfzının meyve bahçesini, 'mübareze' lâfzının meydan-ı harbi göstermesi gibi, birer hayalî sinematograftır. Hem temsiller, eşya mabeynindeki münasebetlerin ve nizam-ı kâinattaki in'ikâsatın sırrı üzerine müessestir. Ve her bir iş bir şeyleri hatırlatır."

Hülasa: Benim anladığım, 'Allahu a'lem' kaydıyla konuşayım, İslam harflerinin-kelimelerinin 'resimsel değerleri' de vardır. Ve sûretleri görüldüğü zaman, ifade ettikleri manaları da çağrıştırırlar, hayale getirirler. Mesela: 'Mübareze' kelimesindeki 'r' ve 'z' harfleri 'ellerinde kılıçlar olan' insanları çağrıştırır. 'semerât/meyveler' kelimesindeki 's' harfi yukarıdaki üç noktasıyla 'dallarda asılı yemişler' görünümünü katar. 'Alâ' kelimesinin zâhiri bile 'bir bineğe oturmuş insan' ihtarına sahiptir. Ve seni alıp 'yücelere' götüreceğini sezdirir.

İşte, Bediüzzaman Hazretleri, na'büdü 'nun'u bahsinde de 'hayalinin harekete geçtiğinden' bahsediyor. Hatta metnin devamında bir itiraz da geliyor: "Kalb ve hayal, o nun-u na'büdü'den çıktıktan sonra, akıl karşılarına çıktı, dedi: Ben de hisse isterim. Sizin gibi uçamam. Ayaklarım delildir, hüccettir." Peki, mürşidim, 'bidayeti hayal olan bu tefekküre' nereden başlıyor? Kendimce buna bir cevabı yine 'nun' harfinin İslamca yazılışında buldum.

Evet, 'nun' harfi, sırf zâhirine bakılsa bile, bir cemaat görünüşü vermektedir. Çünkü yukarısında birtek nokta vardır. (Kabe'yi nokta gibi düşünürseniz alt kısmı da hatim gibidir.) Ama arkasında onunla beraber saf tutan bir yarım halka bulunmaktadır. Âdeta 'nun' harfinin noktası imamdır. Altındaki hilali de cemaatidir. Yani, belki, mürşidimin hayaline bu siganın 'kainat büyüklüğüne kadar çıkan cemaatler şeklinde düşünülmesini' yine bir Kur'an harfi vermiştir? Ve, evet, yine mürşidimin dediği gibi: Kur'an'ın harfleri itibariyle de eşi yoktur. Zira o harfler, sadece birer harf değil, zaman zaman sırlarını bağışlayan bir tür resimdirler.

Harf inkılabıyla bize yapılan kötülüklerden birisi de bu 'çağrışım dünyası'ndan mahrum bırakılmamızdır belki. Daha fecisi olacak 'Türkçe ibadet' bu topraklarda tutturulamamıştır. Elhamdülillah. Bediüzzaman, Elmalılı Hamdi Yazır vs. gibi müstakim ulemanın şiddeti muhalefetiyle ümmet bu vartayı atlatmıştır. Ancak harflerin unutturulması bile muhtemelen hayal dünyamıza epey bir bıçak sallamıştır. Bu tahribatı tayin edecek kuvvetimiz bile yoktur.

Yine mürşidimin 29. Mektub'daki şu veciz ifadeleriyle bitirelim:

"Şeâir-i İslâmiyedeki tabirat-ı Nebeviye ve İlâhiye, hayattar ve sevabdar bir cilt, bir deri hükmündedir. Onların soyulmasıyla, maânîdeki bir nuraniyet, muvakkaten çıplak, bir derece görünür. Fakat, ciltten cüdâ olmuş bir meyve gibi, o mübarek mânâların ruhları uçar, zulmetli kalb ve kafalarda beşerî postunu bırakıp gider. Nur uçar, dumanı kalır. Her ne ise..."