Ebedilik fikrine sahip ve ebedi olma arzusu ile yaratılan insanoğlu dünyada ebedi kalmayacaktır. Onu yok olma korkusundan kurtaracak olan sadece ahiret inancıdır. Dolayısıyla ahirete imanın bir parçası olan cennet ve cehennemin varlığına inanma, tartışma götürmez bir konudur. Bu sebeple bu yazımızda Allah’ın yasakladıklarından uzak durma şuuruna eriştirecek unsurlardan olan cehennem gerçeğini bazı yönleri ile tanımaya çalışacağız.

-Cehennem ne demektir?

Cehennemin (cehennâm, cihinnâm) “derin kuyu; hayırsız, uğursuz” anlamına gelen Arapça asıllı bir kelime olduğunu ileri süren İslâm bilginleri olmuşsa da dil âlimleri bu konuda tereddüt etmişlerdir. Grekçe’de geenna, Latince’de gehenna olarak kullanılan kelimenin aslı, büyük ihtimalle İbrânîce gé-Hinnom’dan (Hinnom vadisi) gelmektedir. (Bkz. https://islamansiklopedisi.org.tr/cehennem)

-Cehennem hali hazırda mevcut mudur?

Cennet ve cehennemin yaratılmışlığına ilişkin hadis-i şeriflere göz attığımızda, Hz. Peygamber’in birçok hadisinde cenneti tasvir ettiğini, onun mevcudiyetinden ve yerinden bahsettiğini görüyoruz. Bu hadislerden bazıları şunlardır:

1-“Cebrail beni asla görmediğim renklerle örtülü Sidretü’l-Münteha’ya kadar götürdü. O anda cennete girdim ve mis kokulu toprağını ve inciden göğünü müşahede ettim.” (Buhârî, Kitabu’s-Salâh 79, II/557; Enbiya 85.)

2-“Mümine kabirde bir pencere açılır, oradan cennete bakar. Cennetin kokusu ve nimetleri, kendisine ulaşır. Kâfire de cehennemden bir pencere açılır ve oradan cehennemin sıcaklığını ve azabını tadar.” (Buhârî, Cenâiz 88,; Müslîm, Cennet 65, IV/2199.)

3-Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “Müminin ruhu, Allah onu kıyamet gününde bedene gönderinceye kadar cennet ağacı üzerindedir.” (İbn Mâce, Zühd 32, II/1425)

4-Ebu Hureyre Hz. Peygamber’in şöyle dediğini nakleder: “Allah cennet ve cehennemi yarattığında Cebrail’i cennete göndererek ona şöyle demişti: Oraya git ve kullarıma ne hazırladığımı gör… Sonra onu cehenneme göndermiş ve oraya varacaklar için ne hazırladığını görmesini istemiştir.” (Tirmizî, Sıfâtu’l-Cenne 21)

-Cehennem hayatı ve cehennemlikler hakkında Yüce Kur’an neler demektedir? Birkaç örnek verir misiniz?

1- Cehennemliklerin Yatakları Ateştendir. (Bakara,2/206; Al-i İmran,3/12; Araf,7/41)

2- Cehennemliklerin Elbiseleri Ateştendir. (Hac, 22/19, İbrahim, 14/50)

3- Cehennemliklerin Derileri Devamlı Değiştirilir. (Nisa, 4/56)

4- Cehennemliklerin Yiyecekleri Zakkum ve Gıslindir. (Bakara, 2/174 ; Saffat, 37/62-63; ; Duhan, 44/43-46; Vakı’a, 56/51-53, Hakka, 60/35-37, Ğaşiye, 88/2-7)

5- Cehennemliklerin Yiyecekleri Hamim ve Ğassaktır. (Nebe’, 78/24-26; İbrahim, 14/15-17)

6- Ateş Kafirleri Çepeçevre Kuşatır. (Tevbe, 9/49)

7- Cehennem Ateşi Hiç Sönmeyecek. (İsra, 17/97)

8- Cehennem Dolmak Bilmez. (Kaf, 50/30)

9- Cehennemlikler Boyunlarında Halkalarla Sürünürler. (Mü’min, 40/70-72)

10-Cehennemde Ölüm Yoktur. (Zuhruf, 43/74-77)

-Cehennemin tehditi altında olup helakete sürüklenenlerin bazı özellikleri nedir? Ayetler ile ilişkilendirip örnekler verir misiniz?

- Küfre Götüren Amelleri İşleyenler. (Ankebut, 29/23; İsra, 17/39; Nisa, 4/137)

- İnkar Edip Ayetleri Yalanlayanlar.(Bakara, 2/39)

- Allah ve Rasülüne Savaş Açanlar. (Maide, 5/33)

- Faiz Yiyenler. (Bakara 2/275)

- Günahkarlar ve Kötü Kimseler. (Taha 20/74 ; İnfitar 82/13,14)

- Yoldan Çıkanlar ve İnananlara İşkence Edenler. (Secde 32/20)

- Münafıklar (Nisa, 4/138 ; Nisa, 4/145)

- Zalimler (Nisa, 4/168-169)

- Büyüklenenler (A’raf, 7/36)

- Rasülullah (s.a.v)’ı Alaya Alan ve Allah’ın Emrine Uymayanlar (Kehf, 18/106 ; Ra’d, 13/18)

- Ayetlerden Gafil Olup Dünyaya Razı Olanlar (Yunus, 10/7-8)

- Kötülüğü Kendisini Kuşatanlar (Bakara, 2/81)

- Savaştan Kaçanlar (Enfal, 8/16)

- İlah Benim Diyenler (Enbiya, 21/29)

- Allah (c.c.) Dışındakilere Tapanlar (Enbiya, 21/98)

- Ayetleri geçersiz kılmak için yarışanlar (Hac, 22/51)

- Şeytana Uyanlar (Zümer, 38/85)

- Aşırı Gidenler (Mü’min, 40/43)

- Allah ve Rasülüne Karşı Gelenler (Cin, 72/23)

- Kur’an’a İnsan Sözü Diyenler (Müddessir, 74/21-26)

- Kıyameti Yalanlayanlar (A’raf, 7/44-45)

- Allah Yolundan Men Edenler (Mücadele, 58/16-17)

- Müşrikler (Allah’a Ortak Koşanlar) (Tevbe 9/113)

-Cehennemin kapıları veya tabakaları nelerdir?

Cehennem'in yedi kapısı veya tabakası vardır. Bu kapı veya tabakalar şunlardır:

1- Cehennem: Cehennem tabakalarına ait yedili tasnif sisteminde azabı en hafif olan en üst tabakadır. Cehennem, genel olarak ahiretteki azap yerinin bütününün, özel olarak da en üst tabakasının adıdır. Kur'an-ı Kerîm'in yetmiş yedi ayetinde geçmektedir.

2- Lazâ (Halis ateş): Kur’an’da bir yerde geçmektedir. “Bedenin uç organlarını söküp koparan “ diye nitelendirilmektedir. (Bkz. Meâric, 70/15-16)

3- Saîr (Tutuşturulmuş, alevli ateş): Kur’an’da biri fiil şeklinde olmak üzere on yedi ayette geçmektedir. (Bkz. Hac, 22/4; Lokman, 31/21; Sebe’, 34/12)

4- Sakar (Şiddetli bir ısı ile yakıp kavuran, yaktığı şeyi tüketircesine tahrip etmekle birlikte sönmeyip yakmaya devam eden ve insanın derisini kavuran): Dört yerde cehennem kelimesi yerine kullanılmıştır. (Müddessir, 74,28-29)

5- Hâviye (Uçurum,derin çukur): Kur’an’da yalnız bir yerde geçmektedir. (Kâria, 101/9-11).

6-Hutame (Kırmak, ufalayıp tahrip etmek) (Bkz. Hümeze, 104/4-7.)

-İçinde bulunduğumuz ahirzamanda cehennem tehdidine karşı bizlere Kur’an ve Sünnet perspektifinde hidayete sevk eden marifetullah dersleri veren hangi eseri önerirsiniz?

“Kur’ân-ı Hakîmin sırr-ı i’câzıyla hakiki bir tefsiri olan Risale-i Nur, bu dünyada bir manevi Cehennemi, dalalette gösterdiği gibi, imanda dahi bu dünyada manevi bir Cennet bulunduğunu ispat ediyor; ve günahların ve, fenalıkların ve haram lezzetlerin içinde manevi elim elemleri gösterip, hasenât ve güzel hasletlerde ve hakaik-i şeriatın amelinde Cennet lezâiz i gibi manevi lezzetler bulunduğunu ispat ediyor.”

“Risale-i Nur, amel-i sâlih noktasında, iman cânibinden, herkesin başında her vakit bir manevi yasakçıyı bulundurur. Cehennem hapsini ve gazab-ı İlâhîyi hatırına getirmekle, fenalıktan kolayca kurtarır.”

(Çünkü Risale-i Nur) “tasavvur değil, tasdiktir. Teslim değil, imandır. Marifet değil, şehadettir, şuhuddur. Taklit değil, tahkiktir. İltizam değil, iz'andır. Tasavvuf değil, hakikattir. Dâvâ değil, dâvâ içinde burhandır.”

-Cehennem azabına karşı Kur’an’da geçen bir dua ve Allah’ın isim ve sıfatları ile örgülenmiş bir dua tavsiye eder misiniz?

“Rabbenâ-srif ‘annâ ‘ażâbe cehennem(e) inne ‘ażâbehâ kâne ġarâmâ(n)” (Furkan 65)

Meali : (Onlar, şöyle yakarırlar: )“Ey Rabbimiz! Bizden cehennem azabını uzaklaştır, gerçekten onun azabı ebedi bir felakettir!

Allah’ın isim ve sıfatları ile örgülenmiş, ekseriyeti ayetlerden iktibas edilen Peygamber Efendimizin “Cevşenü’l-Kebir” isimli duası, bunun en hârika bir misalidir. Hz. Peygamber (asm.) “Cevşenü’l-Kebir” duası cehennem ateşinden istiaze etmiştir.

Her bölüm sonunda “Ey kendisinden başka ilâh olmayan Allah'ım, Seni tenzih ederiz. El-aman, el-aman. Bizleri Cehennem ateşinden halas eyle, koru, kurtar” kısmı tekrar edilir. Tekrar edilen bu kısımda:

- Tevhid,

- Tesbih,

- Ebedi şekavetten kurtulmak,

- Ve beşerin aczinin itirafı gibi çok önemli esaslar vardır.

- “Ey kendisinden başka ilâh olmayan Allah'ım.” kısmı tevhidi,

- “Seni tenzih ederiz.” kısmı tesbihi,

- “Bizleri cehennem ateşinden halas eyle.” kısmı ebedi azaptan kurtulmayı,

- Ve “El-aman, el-aman” kısmı beşerin aczinin itirafını ifade eder.