Prof. Dr. Alaaddin Başar

Küll bütün, cüz’ ise o bütünün parçası demektir. Ağacın tamamı küll, bir dalı yahut yaprağı ise ondan bir cüzdür. Ağacın tümü de, bir dalı yahut yaprağı da bütün bir kâinattan süzülmüştür.

Küllî kelimesi “nev’i” ifade eder, cüz’î ise o nev’in fertlerini. Yani küllî, bir şahs-ı manevînin ismidir, cüz’î ise o şahs-ı manevînin her bir ferdini ifade eder.

Meselâ, insan kelimesi insan nev’inin bütün fertlerini içine alan küllî bir mânaya delalet eder; her bir insan o küllî mânaya sahip bir ferttir. Risale-i Nur’da “teşahhusattan mücerred bir mahiyet” ifadesi geçer. Bu ifade küllînin tarifi gibidir.

Bu konuda şöyle bir bilgi de veriliyor: Küllî ile cüz’î aynı isme sahiptirler; yani cüz’îye küllînin adı verilir. Ama cüz ile küll böyle değildir; cüz’e küllün ismi verilmez. Mesela, insan kelimesi bütün insanların müşterek ismidir, her bir insana da insan denilir. Ama küllün parçalarına onun ismi verilmez ve insanın eline insan denilmez.

“KÜLLÎ, CÜZ'Î KADAR KOLAYDIR.”

Lokman suresi, 28. Ayette şöyle buyrulur:

“Sizin yaratılmanız da (tekrar) diriltilmeniz de ancak bir tek kişinin yaratılması ve diriltilmesi gibidir.”

Allah’ın ezelî, mutlak ve sonsuz kudreti için bir tek insanı yaratmakla bütün insanları yaratmanın bir farkı olmadığı gibi, haşirde bir tek insanı diriltmesiyle bütün insanları diriltmesi arasında da fark yoktur.

Bir başka âyet-i kerîmede ahirette insanların yeniden yaratılıp haşir meydanında toplanmaları yeryüzünün kışın ölümünden sonra baharda yeniden hayata kavuşmasına benzetiliyor:

“Şimdi bak Allah'ın rahmetinin eserlerine! Yeryüzünü ölümünden sonra nasıl diriltiyor? Şüphe yok ki, O mutlaka ölüleri diriltir. O, her şeye güç yetirendir.” (Rum Suresi, 50)

Bu hakikatin kâinatta nice misalleri vardır:

Baharın geldiğinde bir ağacın bir tek yaprağının açmasıyla tüm yaprakların açması arasında bir fark olacağı düşünülemez.

Teneffüs ettiğimiz hava için bir kişinin ciğerlerini temizlemekle bütün insanlarınkini temizlemek arasında bir fark yoktur.

Güneş doğduğunda ışığını bir tek göze vermesiyle bütün gözlere vermesi arasında da fark yoktur.

Ağzımızdan çıkan bir kelimeyi bir kişiye işittirmemizle binlerce kişiye işittirmek arasında da bizim için bir fark olmaz.

“CÜZ KÜLL KADAR KIYMETLİDİR”

İnsanın bedeni kıymetli olduğu gibi eli, kolu, midesi, kalbi de kıymetlidir. Ağacın tümü kıymetli olduğu gibi kökü, dalı, yaprağı da kıymetlidir. Zaten, küllün kıymeti cüzlerin kıymetlerinin tümünden doğar. Bedeni kıymetli yapan, organların kıymetidir.