Türkiye’nin topraklarında coğrafi konumu nedeniyle pek çok ürün kolaylıkla yetişiyor. Yerli üreticiler son yıllarda bakımı kolay, getirisi yüksek olan ve pazar sorunu bulunmayan tropikal ürün üretimine yöneldi. Muz ve avokadoyla başlayan üretime mango, longan, liçi, ejder meyvesi, kahve ve çikolata meyvesi gibi ürünler de eklendi.

Yeni gelir kapısı oluşturan tropikal ürünleri hem iç pazara hem de ihracata yönelik üreten çiftçileri, yeni ürün çeşitleri için de çalışmalarını sürdürüyor. Türkiye’de 38 çeşit tropikal ürün yetiştirilebiliyor. Bunların bir kısmı ihraç edilirken bir kısmı ise yalnızca iç pazara yönelik üretiliyor. Üreticiler aynı zamanda Türkiye’de yetiştirilen ‘yerli’ tropikal ürünlerin artmasıyla birlikte ithal edilen ürünlerle de fiyat rekabeti edebilecek konuma gelmesini öngörüyor. Yerli üreticiler ürünlerin coğrafi işaretini almanın yanı sıra pazarda sürekliliği de sağlamak istiyor.

Antalya Gazipaşa ve Alanya, Mersin Finike başta olmak üzere Akdeniz Bölgesi’nde pek çok alanda tropikal ürünler yetiştirilebiliyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2018 verilerine göre, muz üretimi 498 bin 888 ton olarak gerçekleşti. Kivi üretimi 61 bin 920 ton, avokado üretimi de 3 bin 164 ton olarak gerçekleşti. Sektör temsilcileri, Akdeniz Bölgesi’ne gelen turistlerin de tropikal ürünlerine ilgi gösterdiğini belirtti.

Çikolatadan ejdere

Akdeniz Bölgesi’nin iklimi nedeniyle pek çok tropikal ürün yetiştirilebiliyor. İhracatı ön plana çıkan ürünler arasında ise avokado yer alıyor. Akdeniz’de yetiştirilen ürünler arasında öne çıkanlar şöyle: Muz, ananas, avokado, mango, kivi, ejder meyvesi, yıldız meyvesi, liçi, kumkuat, şadok, pepino, çarkıfelek, çikolata meyvesi, pepino, longan, kahve, guava, papaya.

Mango revaçta

Mango üreticisi ve fidan yetiştiricisi Mustafa Ezici, mangonun üç yaşında meyve vermeye başladığını söyledi. Mangonun en büyük alıcısının Avrupa ülkeleri olduğunu belirten Ezici, “İthal mangolar dalından olgunlaşmadan koparılıyor, yolda olgunlaşıyor. Türkiye ise AB’ye olgunlaşmış meyveleri gönderiyor. Yerli mangoların tadı ve aroması da ithal mangolara göre farklı oluyor” dedi. Mango ağacının 7 yaşına geldiğinde 160 adet civarında meyve verdiğini dile getiren Ezici, “Datça’dan Hatay’a, deniz seviyesinden 350 metre yüksekliğe kadar yetişebiliyor” diye konuştu.

Türkiye’nin mangoda ihracatçı konuma gelebileceğini söyleyen Ezici, “Ağaçlarını söküp mango ekenler var. Mango serada olursa yüzde 20 daha çok meyve veriyor” dedi.

Ezici şöyle devam etti: “Alanya ve Gazipaşa’da yetişen mangonun tanesi 600 gram ile 1800 gram arasında. Kilosu, Alanya’daki pazarcılara 40 liraya satıldı. Pazarcılar Rus turiste 50 liradan sattı. Dünyada yıllık üretim 46 milyon ton. 4 milyar dolarlık ihracat hacmi var. AB yıllık 600 bin ton mango ithal ederek 1.2 milyar euro para ödüyor.”

Mangonun Türkiye’de ağustos-aralık arasında hasat edildiğini belirten Ezici, “Avrupa’da fiyatların en yüksek olduğu dönemde biz hasat edip satabiliriz. Ortalama 300 yıl yaşayan mango ağaçları 7 yaşında ortalama 4 bin lira getiri sağlıyor” ifadelerini kullandı.

Turistler tüketiyor

Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Davut Çetin, tropikal ürün üretiminin şu an iyi gittiğini belirtti. Çetin, “Özellikle muz ve avokadoda ciddi çalışmalar yapılıyor. Aynı şekilde ejder meyvesinde de çalışmalar sürüyor. Turistler de bu ürünleri çok fazla tüketiyor. Tropikal ürün üretiminin hem tarımsal hem de ticari etkisi oluyor” dedi.

Tropik Türk Sahibi Ali Umut Deniz, Antalya’da papaya, mango, longan, rambutan, liçi gibi ürünler üretiyor. Deniz, “45-50 günde bir Tayland’a gidiyorum. Orada da bahçemiz var nar, kiraz üretiyoruz. Türkiye’de ürettiğimiz tropikal ürünler de iç pazara ancak yetiyor. Tropikal ürünlerde hedef kitlemiz Türkiye’de yaşayan Taylandlı, Endonezyalı, Güney Afrikalı vatandaşlar” diye konuştu. Papayanın kilogramının 10 lira olduğunu söyleyen Deniz şöyle devam etti: “550 adet papaya ağacımız bulunuyor. Papaya 12 ay meyve veriyor. Kilogram fiyatları ise mangoda 25, rambutanda 200, longanda 200 lira. Bu ürünler de nisandan eylüle kadar meyve veriyor. Herhangi bir kimyasal ürün kullanmıyorum, yalnızca kara gübre kullanıyorum. Ananas üretimimiz de var.”

Avokado öne çıkıyor

Anamur muz üreticilerinden İsa Usta son dönemde bölgede avokado üretiminin ön plana çıktığını açıkladı. Avokadonun muzla birlikte ekilebildiğini belirten Usta, “30-35 dönümlük alanda avokado üretimine başladık. Avokado hassas bir ürün. Kumkuat da üretiyoruz” dedi.

Üreticilere eğitim

Tropikal Meyve Üretim ve Pazarlama Kooperatifi Başkanı Ali Yalçın, araştırma kuruluşlarının üreticilere tropikal ürünlerle ilgili eğitim vermelerini talep etti. Yalçın, orman vasfını kaybetmiş alanların tropikal ürünler için çiftçinin kullanımına açılmasını da istediklerini dile getirdi.

Tropikal fidan tesisi

Alanya Ziraat Odası Başkanı Tahir Göktepe, üreticilerin tropikal ürünlere ilgisinin yüksek olduğunu söyledi. Özellikle muz ve avokadoda bir ekonomi oluştuğunu belirten Göktepe, “Pitaya, karambola, mango, guava gibi ürünlerin çalışmasını yapıyoruz. Şu an mangoya ilgi yüksek. Alanya’da 200-250 dönümde tropikal ürün üretiyoruz” dedi.

Fidan üretimi için bir tesis hayata geçirdiklerini, üreticiler için temiz ve sağlıklı fidan ürettiklerini söyleyen Göktepe, bir yıldır fidan üretimi yaptıklarını ve 3 bine yakın fidan üretebildiklerini dile getirdi. Göktepe, tropikal üreticiler için hibe destekleri olmasını talep ettiklerini de sözlerine ekledi.

Kahve Antalya’dan gelir!

Antalyalı üretici Yaşar Dağtekin muz, avokado, ejder meyvesi, papaya, kahve, liçi gibi pek çok ürün üretiyor. 15-20 kilogramlık kahve hasat ettiğini söyleyen Dağtekin, “Şu an kahve üretimim kendi ihtiyacımı karşılıyor. Kurukahveci Mehmet Efendi de benden biraz kahve alıp denedi. Belki onlarla projemiz de olur” dedi. Bu aralar mangonun çok fazla ilgi gördüğünü belirten Dağtekin, “Tropikal meyve potansiyelimiz yüksek, fakat devletten de destek bekliyoruz. Yurtdışından fide getirme gibi destekler sağlanabilir” diye konuştu.

Milliyet