Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş, Türk girişimcileri Somali'ye yatırım yapmaları konusunda teşvik ettiklerini belirterek, "Türkiye'nin burada hali hazırda ekonomik kalkınma için son derece kritik olan sektörlerden havaalanı, liman ve inşaatta yaklaşık 100 milyon dolar tutarında yatırımı mevcut" dedi.

Elitaş, Conrad Otel'de düzenlenen Somali Altıncı Yüksek Düzeyli Ortaklık Forumu'nda, "Ekonomik Toparlanma İçin Elverişli Bir Ortam Yaratmak" başlıklı oturumda, ekonomik faaliyetlerin yapılamaması, halkın refahına katkı sağlayacak ekonomik kurumların olmaması ve yasal düzenlemelerin eksikliği gibi etmenlerin ülkedeki barış ve istikrarı olumsuz etkileyen unsurların başında geldiğini kaydetti.

Somali'nin yüzde 70'ini gençlerin oluşturduğunu aktaran Elitaş, bu gençlere istihdam imkanı oluşturulmadığı ve halkın refah seviyesi yükseltilemediği sürece, terörizmin ve radikalleşmenin ülke içinde destek bulmasının kaçınılmaz olduğunu dile getirdi.

Mustafa Elitaş, ekonomik iyileşme için öncelikle yasal altyapının oluşturulmasının ve Somali'nin ihtiyaçlarına cevap verecek yeni bir kalkınma planının hazırlanmasının önem arz ettiğini vurguladı.

Ülkenin uluslararası yardımlara bağımlılığını azaltacak gelir meydana getiren ekonomik faaliyetlerin gerçekleştirilmesi ve kayıt altına alınması gerekliliğine dikkati çeken Elitaş, aynı şekilde ulusal gelirlerin bölgeler arasında hakkaniyetle paylaşımı, yatırımların teşvik edilmesi, mali disiplinle özellikle kadın ve gençler için istihdam yaratılmasının Somali hükümeti için önemli olduğunu söyledi.

Elitaş, "Esasen doğru enstrümanlar kullanıldığında kıtanın en istikrarlı bölgelerinden Doğu Afrika'nın kalbinde yer alan Somali'nin kalkınmasının önünde hiçbir engel bulunmamaktadır" ifadesini kullandı.

"Somali'ye yatırımları teşvik etmeliyiz"

Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş, Somali'nin genç ve dinamik nüfusunun işlevselliğinin ve ekonomik katma değere kolaylıkla dönüştürülebilecek potansiyelinin hayata geçirilmesi konusunda uluslararası toplumun katkısı ve yönlendirmesinin önemine işaret etti.

Türk girişimcileri Somali'ye yatırım yapmaları konusunda teşvik ettiklerini aktaran Elitaş, Türkiye'nin burada hali hazırda ekonomik kalkınma için son derece kritik sektörlerden havaalanı, liman ve inşaatta yaklaşık 100 milyon dolarlık yatırımının mevcut olduğunu açıkladı.

Elitaş, yatırımların artmasının Somali'nin yeniden ayakları üzerinde durabilmesi açısından taşıdığı öneme dikkati çekerek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu bakımdan Somali'ye yatırımları teşvik etmeliyiz. Somali'nin bu noktada önemli bir avantajı olduğunu düşünüyorum. Ülke dışında yaşayan girişimci ruha sahip Somaliler aslında asgari yatırım koşulları sağlandığında ülkelerine dönüp Somali ekonomisine katkı sağlayabileceklerdir. Birleşmiş Milletler'in (BM) Somali İnsani Gelişim Raporu'na göre, 2012 yılında Somali diasporası tarafından ülkeye 1,6 milyar dolarlık bir sermaye transferi gerçekleştirilmiş. Bu rakamın çok daha yükseğe çıkarılmasının ve aynı zamanda yatırımları finanse edecek seviyeye çıkmasının mümkün olduğuna inanıyorum."

"Gençler için istihdam yaratmak istikrarın ön koşulu"

Somali Başbakan Yardımcısı Mohamed Omer Arteh de düzenlenen organizasyon ve konferanstan ötürü Türkiye'ye teşekkürlerini iletti.

Organizasyonda çok verimli tartışmalar gerçekleştirildiğini aktaran Arteh, güvenlik sektörü ve ekonomik büyüme için kritik konuların görüşüldüğünü söyledi.

Arteh, Somali ekonomisinin 20 yıldan beri çeşitli iç savaş ve çatışmalara rağmen ilerleme kaydettiğini belirterek, "Somalililer ülkelerine geri dönüyor, dükkanlar açıldı ve emlak piyasası patlamış durumda. Aynı şekilde hizmet ve inşaat sektörü hızla büyüyor ve gençler için istihdam yaratıyor. Ancak Somali'nin canlı özel sektörü sınırlarına ulaşmış olabilir. Bu nedenle kolaylaştırıcı, uygun bir ortam yaratılamaz ve finansmana erişim kolaylaştırılamazsa bundan fazlası elde edilemeyebilir" diye konuştu.

Somali'nin dünyanın en fakir ülkeleri arasında yer aldığına dikkati çeken Arteh, fakirliğin herkesi etkilediğini dile getirdi.

Arteh, gençler için istihdam oluşturmanın istikrarın ön koşulu olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:

"Uygun politikaların geliştirilmesinin ve yasal çerçevelerin özel sektörü desteklemesinin çok kritik olduğunun farkındayız. Bunun yanı sıra yurtdışından gelen işçi gelirlerinin daha iyi düzenlenmesi ve yasal çerçevenin oluşturulması gerekiyor. Somali hükümeti son bir yıl içerisinde reform konusunda önemli başarılar kaydetti, kritik yasalar geçirildi. Özellikle vergiler, tarifeler ve vergi denetimleri konusunda düzenleyici çerçeve oluşturuldu. Ancak hiç şüphesiz riskleri azaltacak tedbirlere devam etmeli, şeffaflığı artırmalı ve adil rekabeti özel sektöre yaygınlaştırmalıyız. Bugün biz hükümet olarak kendi üzerimize düşeni yaparak büyümenin önündeki engelleri kaldırmalı; güvenli, istikrarlı siyasi ortam yaratmalı, kamu altyapılarını devam ettirmeli ve kamu hizmetlerini iyileştirmeliyiz."

"Özel sektör büyümek için kredi bulmakta zorlanıyor"

Mohamed Omer Arteh, iş dünyasındaki büyümeyi finansal arabuluculuk eksikliğinin engellediğini söyleyerek, özel sektörün büyümek için kredi bulmakta zorlandığını, bu nedenle finansmana erişimin artırılması gerektiğini ifade etti.

Amaçlarının altyapı, enerji ve bilişim gibi potansiyeli yüksek sektörlere yatırım yapmak olduğunu kaydeden Arteh, üretim alanında ise reel yatırımlara ihtiyaç duyduklarını bildirdi.

Altyapının kendileri için stratejik bir öncelik olduğunu anlatan Arteh, "Ticari koridorların oluşturulması ya da var olanların geliştirilmesi, komşularla daha yakın bir ticaretin sağlanması şart. Şu anda 3 bin 300 kilometrelik kıyımız, aslında en büyük stratejik önceliklerden biri. Afrika burnuna, doğu ve batı Afrika'ya çok rahat bir merkez oluşturabiliriz" ifadesini kullandı.

Arteh, Somali'nin hızla toparlandığını, önlerinde çok büyük imkan ve potansiyel olduğunu aktararak, "Somali'nin bu büyük potansiyelini hep birlikte değerlendirebileceğimizi umuyorum" dedi.

"Finansmana erişim, büyümenin ön koşulu"

Somali Maliye Bakanı Mohamed İbrahim Aden ise Somali'nin çökmüş bir devletten, gerçek anlamda gelişmekte olan bir devlete dönüştüğünü söyledi.

Ülkede kişi başına düşen milli gelirin 450 dolar civarında olduğunu aktaran Aden, bu rakamın Somali'yi en fakir 5 ülkeden biri yaptığını ve ülkenin yüzde 43'ünün hala günde 1 doların altında kazandığını kaydetti.

Aden, ülkede gençlerin 3'te 2'sinin işsiz olduğunu belirterek, "Bugün bunları değil, aslında ilerlemenin ve fırsatın hikayesini paylaşmak istiyorum. Yapısal reformlarla finans sektörünü normalize ettik ve normal ilişkiler kurmaya başardık. Somali'nin canlı bir özel sektörü var. Örneğin para transferi, telekomünikasyon gibi alanlarda çok ciddi ilerlemeler kaydedildi" şeklinde konuştu.

Somali'de her yıl işçi gelirlerinin 1,3 milyar dolara ulaştığı bilgisini veren Aden, nüfusun yüzde 80'inin cep telefonu kullandığını dile getirdi.

Aden, Somali'de son yıllarda özellikle mali politika ve kurumların geliştiğini vurgulayarak, konuşmasına şöyle devam etti:

"2016 bütçemiz inanılır ve güvenilir bir bütçedir. Gerçekçi hedefleri vardır. Elektronik işlemler ve bankacılık sistemi genişletilmekte, denetim ağı yaygınlaştırılmaktadır. Bu da şu demektir: Aslında bütün işlemler bugün canlı olarak denetlenebilmekte ve temerrüte düşen borçlar izlenmektedir. Kendi bütçemizi daha da artırarak kamu hizmet ve sektörlerini kapsamalıyız. Bunun için de daha fazla gelire ihtiyacımız var. Tam oturmuş bir devlet olmak için mali eşitsizliğin giderilmesi gerek. Eşitsizlikleri gidermemiz ve tüm devlet birimleri içinde eşit erişimi sağlamamız gerek. Bu kolay bir iş değil, bunlar zaman alacaktır. Ancak bugünden itibaren atabileceğimiz adımlar var."

Finansmana erişimin kendileri için çok önemli ve büyümenin ön koşulu olduğunu vurgulayan Aden, Somali'nin yüzde 47'yle dünyadaki en yüksek işsizlik oranına sahip ülkeler arasında yer aldığını, bu nedenle de istihdam yaratmaları gerektiğini ifade etti.

Aden, bu nedenle de daha fazla kalkınma ortağına ihtiyaç duyduklarını anlatarak, konuşmasını "Birlikte çalışmaya devam etmeli, ileriye gitmeli ve kilit makroekonomik ve finansal refomları sürdürerek Somali halkının hayatını iyileştirmeyi sürdürmeliyiz" şeklinde tamamladı.

AA