Bismillahirrahmanirrahim

﴾ وَاِذَا خَلَوْا اِلٰى شَيَاطِينِهِمْ قَالُۤوا اِنَّا مَعَكُمْ 1 ﴿ Evvelki âyetle bu âyetin birbirine olan atıfları, onların mesleksiz ve sebatsız olduklarına işarettir.

اِذَا 'nın ifade ettiği cezmiyet, itiyad ettikleri fesat ve ifsat iktizasıyla şeytanlarına gitmelerini zarurî bir vazife bildiklerine işarettir.

خَلَوْا 2 tabiri, cinayetlerinden korktuklarından tesettür ve gizlenmek istediklerine işarettir. اِلٰى kelimesinin خَلَوْا kelimesiyle daha uygun olan مَعَ kelimesine tercihan zikredilmesi, iki şey içindir: Birisi, acz ve zaafları yüzünden iltica etmeye mecbur olmalarıdır. İkincisi, fitne ve ifsat iktizasıyla mü'minlerin sırlarını kâfirlere îsal etmektir. Bu iki mânâyı مَعَ 3 ifade edemez.

شَيَاطِينِهِمْ 4 Bu ünvan, reislerinin şeytanlar gibi gizlenip vesveseleri ilka ettiklerine ve şeytanlar kadar muzır olduklarına ve şeytanlar gibi şerden maada birşey tasavvur etmediklerine işarettir.

قَالُۤواِنَّا مَعَكُمْ Yani, "Sizinle beraberiz." Bu cümle ile nefislerinin tezkiyesine, ahidlerinin tecdidine, mesleklerinde sabit kaldıklarına işaret etmişlerdir. Yalnız bu cümlenin muhataplarında münafıkların münkirleri bulunmadığı halde cümle tekitleştirilmiştir.

وَاِذَا لَقُوا الَّذِينَ اٰمَنُوا قَالُۤوا اٰمَنَّا 5 cümlesinin muhatapları hep münkir oldukları halde, cümle tekitsiz bırakılmıştır. Bunun sebebi, birinci cümleyi şevksiz, aşksız, ikinci cümleyi ise aşk ve şevkle söylediklerine işarettir. Şeytanlarına söyledikleri cümleyi, ismiye şeklinde, mü'minlere karşı söylediklerini cümle-i fiiliye suretinde zikretmeleri, maksatlarının burada ahidlerine sabit ve devamlı kaldıklarını ispat ettiklerine, orada ise yalnız imana geldiklerini ihdas ettiklerine işarettir.

Dipnot-1: "Şeytanlarıyla başbaşa kaldıklarında 'Biz sizinle beraberiz' derler." Bakara Sûresi, 2:14.
Dipnot-2: Başbaşa kaldılar.
Dipnot-3: …inle beraber, birlikte.
Dipnot-4: Onların şeytanları.
Dipnot-5: İman edenlerle karşılaştıkları zaman, "Biz de iman ettik" dediler. Bakara Sûresi, 2:14.

Bediüzzaman Said Nursi
İşârâtü'l-İ'câz