İslam dini Kitaba dayanır. Kitab’tan murat Kur'andır. Kur’an; insanlığa son evrensel mesaj olarak Allah’ın kelâmıdır. Bediüzzaman, Kur'anın mahiyet ve muhtevasıyla alakalı pek çok değerlendirmelerde bulunur. Şöyle ki: Kur’ân,

• Ezel ve ebed sultanı olan Cenabı Hakk’ın on sekiz bin âleme bakan, teveccüh eden ferman-ı âlişanı[1]

• Umum ins ve cinnin umum tabakalarına karşı ko­nuşan bir hutbe-i ezeliye[2] (ezeli bir hutbe)

• Bahr-i hakaik (hakikatler denizi)

• Mu’cize-i kübra (en büyük mu’cize)[3]

• Menba-ı envar (Nurlar kaynağı)[4]

• En âlâ mürşid

• En mukaddes üstad

• Mürşid-i hakiki[5]

• Coşkun bir deniz

• Feyyaz (feyiz saçan) bir güneş[6]

• Ehl-i şuura imam

• Cin ve inse mürşit

• Ehl-i kemale rehber

• Ehl-i hakikate muallim[7]

• Kulûbe (kalplere) kût ve gıda

• Ukûle (akıllara) kuvvet ve ğına

• Ruha ma ve ziya

• Nüfusa (nefislere) deva ve şifadır.[8]

• Kâinat semasında daim parlayan ve hiçbir vakit gurub etmeyen âlem-i hakikatin şemsu’ş- şümusu (haki­kat âleminin güneşler güneşi)[9]

• Bütün mukaddes ve hakikatli kitapların hülasa­tu’l-hülasası[10]

• Zemin kafasının aklı ve kuvve-i müfekkiresi

• Arşı ferş ile bağlamış bir zincir, bir hablullah[11]

• Eczahane-i kübra-yı İlâhiye[12] yani Allah’ın büyük bir eczahanesidir.

Bunun neticesi olarak, Kur'an'da

• Her derde deva

• Her zulmete ziya

• Her ye’se rica bulunur.[13]

Kur'an,

• Menba-ı hakaik (hakikatler pınarı)[14]

• Her dakikada yüz milyondan ziyade insanların vird-i zebanı (dillerinin virdi)[15]

• İslâmiyet âlem-i mânevîsinin güneşi, temeli, hen­desesi

• Âlem-i insaniyetin mürebbisi (İnsanlık âleminin terbiyecisi)

• İslâmiyetin ma ve ziyası

• İnsaniyeti saadete sevkeden hakiki mürşidi ve hâ­di’si (İnsanlığı mutluluğa sevkeden gerçek mürşid ve yol göstericisi)

• İnsaniyete şeriat, dua, hikmet, ubudiyet, emir ve dâvet, zikir ve fikir kitabı

• Bütün insanın bütün hacat-ı mânevîyesine (mânevî ihtiyaçlarına) merci’ olacak çok kitapları tazammun eden tek, cami’ bir ki­tabı mukaddestir.[16]

• Bir maide-i semaviye, yani semavi bir sofradır.[17] Binler farklı tabakada olan fikirler, akıllar, kalpler ve ruhlar, o sofradan gıdalarını bulu­yorlar, hazlarını alıyorlar.

Kur’ân-ı Kerimin mahiyetiyle ilgili bu mütalaalar­dan sonra, şimdi de Kur’ânla ilgili bazı meseleleri gör­meye çalışalım:

Kur’ânın lafızları,

• Her biri cevahir-i hidayetin birer sadefi

• Hakaik-ı imaniyenin birer menbaı

• Esasat-ı İslâmiyenin birer ma’dendir.[18]

Yani, Kur’ânın lafızları birer sadef gibidir. İnci misal hidayet cevherleri, o lafızlarda gizlenmiştir. O lafızlar bir pınar gibidir; iman hakikatleri o pınardan nebean eder. O lafızlar bir madendir; İslam’ın esasları o lafızlar ma­deninden çıkar.

Kur’ân-ın kelimeleri,

• Latîf mânâların definelerine birer anahtardır.[19]

Ayetler,

• Kenz-i âzamı kitabullahda birer sandukça-i ceva­hir[20]

(Allah’ın kitabı büyük bir hazine. Her bir âyet, bir mücevher sandığı)

• Birer hazine-i kemalâtın anahtarı

• Birer define-i ilmin miftahıdır.[21]

[1] Nursi, Mektubat, s. 402.