Bu yazı, "Fevkalâde hüsn-ü zan ve  müfritane âlî makam vermek yerine, fevkalâde sadakat ve sebat ve müfritane irtibat ve ihlâs lazımdır, onda terakki etmeliyiz." cümlesi ile; üstadın yakın talebesi Said Özdemir'e son vasiyet olarak söylediği: "Kardeşim, siz uhuvvetinizi tam tutunuz, hizmeti düşünmeyiniz. O zaman hizmet de inkişaf eder" vasiyetinden ilhamen yazılmıştır. 

Afrika'yı Hristiyanlaştırmak isteyen papazlar, Afrika'ya İlk gittiklerinde yerli kabileleri tek tek dolaşmışlar, gece gündüz demeden yoğun bir biçimde dinlerinin propogandasını yapmışlar. Daha sonraki yıllarda papazlar, aynı performansı sergileyememişler. Yaptıkları faaliyetler, eskisi gibi etkili olmamaya başlamış. Kilise, daha fazla rahip gönderdiği ve daha fazla mekânlar oluşturulduğu, daha ziyade maddi imkanlar hazırlandığı, daha modern tesisler kurulduğu halde; ilk dönemdeki gibi başarılar  görülmemiş. Gittikçe hizmetlerinde bir daralma ve bir kısırlaşma yaşanmış. Hatta açtıkları kiliseler, bir müddet sonra içi boş birer viraneye dönmüş.

Niçin böyle oldu, niçin hizmetlerden arzu ettiğimiz verimi alamıyoruz, diye papazlar bir toplantı yapmışlar. Bu mesele masaya yatırılmış, enine boyuna tartışılmış.Bu tartışmalar sırasında rahiplerden birisi, işin gerçek yüzünü; "Bundan 30-40 yıl önce, bizim rahiplerin ellerinde vakfiz kupaları vardı. Kupalar odundandı ama rahiplerin ağzından çıkan kelimeler altındandı. Şimdi ise, kupalar altınlaştı, ağızlar odunlaştı." şekkinde ifade etmiş. İşin gerçeğinin ihlâs, saffet, samimiyet olduğunu veciz bir biçimde ortaya koymuş; asla unutulmaması gereken bir söz söylemiş: "Ağızlarımız odunlaştı."

Evet, ağızlarımızı odunlaştırmadan uzak tutmak için, iki husus, iki umde çok önemli. Biri, hizmete kuvvet verecek olan ihlâsı bırakmamak; ikincisi, hizmeti  büyütecek olan uhuvveti arttırmak.

Bir sözün te'siri ve o sözün hizmete kuvvet vermesi, ancak onun ihlâslı ağızlardan suduruna bağlıdır. Çünkü ancak ihlâslı söz, kalbe iner; ihlâslı ahval ruhları ateşler; ihlâslı istikamet, istidatları tutuşturur. Hakiki uhuvvet, hizmeti büyütür. Hizmetin inkişafı için mekân önemlidir belki ama olmazsa olmaz değildir. Fakat bunun için
üçü bine; dördü, dört bine çıkaran hakiki uhuvvet  olmazsa olmaz şarttır. 

Onun için "Evvel ahir tavsiyemiz, tesanüdünüzü muhafaza..." olan tembihe, hem yazılı hem de sözlü kaynaklarda bilhassa tahşidat yapılmıştır. Bunu temin için de Uhuvvet ve İhlas Risaleleri telif edilmiştir. Bu risalelerin öncelikle bu hizmetin hâdimleri tarafından sıklıkla okunması gereği ve bunlara olan ihtiyaç da risalelerin başına ve içine not olarak düşülmüştür.

İhlâs Lem'asında, ihlâs için "en büyük bir kuvvet" nitelemesi yapılıyor. Çünkü ihlassız ağızlar odunlaşıyor. Artık böyle ağızlarından çıkan sözler, tesirli olmuyor, bir anlam ifade etmekten uzak oluyor. Odunlaşan ağızlardan çıkan sözler, ya riya, gösteriş, laubalilik kokuyor; ya da boş, siyasî gevezelik, âfâkilik, dünyevilikten öteye geçemiyor. O zaman da  kuvvet düşüyor, yabanilik filizleniyor.

İhlâs dünyevî münasebetlerde de etkili olduğu gibi, mutfak mamülatlarında da tesirli olduğu, sahih menkıbelerde anlatılır. Bizim de bizzat yaşadıklarımız vardır. Sizin bu yemeğinizi biz de yapıyoruz ama bu kadar lezzetli olmuyor, diye soran bir hanımefendiye: "Abla biz yemeğe ihlâs katıyoruz." cevabı üzerine, o ablanın da bakkal bakkal ihlâs yiyeceği aradığını eskiden anlatırlardı. Şimdilerde  her nedense pek anlatılmaz oldu.

Evet dostlar, ihlâs gidince, bakışlardaki ibret, şefkat, fikret gittiği gibi; kulaklarda da hakka yönelmede azalma oluyor. Zihin malayaniyata, göz çirkef ve karanlığa kayıyor. Kalbimize kazandıracağımız ihlâs, aklımıza takacağımız hikmet, gözümüze indireceğimiz süzgeçle mânevî hayatımızı sürekli kontrol altında tutmak zorundayız.

Selam ve dua ile.