Namazlar yalnız olarak kılınabileceği gibi cemaatle de kılınabilir. Erkekler için beş vakit farz namazları cemaatla kılmak vâcib kadar kuvvetli bir sünnettir (sünnet-i müekkede). Bunun farz olduğunu söyleyen fakîhler de vardır. Cuma namazını cemaatle kılmak ise, farzdır.

İki kişi de olsa cemaatle namaz kılınabilir. Onun için iki kişi bir araya gelince, biri imam diğeri cemaat olarak namazı cemaatle kılmalıdırlar. İmamla birlikte akıllı bir çocuk veya kadın da olsa, cemaat yapılır. Camiye gidilemiyorsa, iş yerinde olsun evde olsun namaz kılmaya müsait her yerde iki kişi de olsa cemaat yapılarak namaz kılınabilir.

Müslümanlıkta cemaatle namaz kılmaya büyük ehemmiyet verilmiştir. 

Resûlüllah Efendimiz (asm) bir hadîs-i şeriflerinde, cemaatle kılınan namazların tek başına kılınan namazlardan yirmi beş (diğer rivâyette yirmi yedi) derece daha sevablı ve faziletli olduğuna işâret buyurmuştur. Diğer bir hadîs-i şerîflerinde de şöyle buyurmuşlardır:

"İki kişi de olsa birlikte namaz kılmak, yalnız başına kılmaktan efdaldir. Cemaat ne kadar çoğalırsa kılınan namaz, Cenâb-ı Hak yanında o kadar sevimli olur."

Cemaate devam, İslâm’ın şiârından ve îmanın alâmetlerindendir. Cemaatle kılınan namaz ile, Müslümanların birliği, birbirlerine bağlılığı devamlı yenilenmiş, kuvvetlendirilmiş olur. Müslümanlar arasında tam bir sevgi ve tesanüd duygusu uyanır. Herkes birbiriyle tanışır ve kaynaşır. Ahval ve vaziyetini daha yakından öğrenir. İhtiyaç sâhiplerinin yardımına koşulur. Cemaat ruhu ve dayanışma şûuru teşekkül eder. Hodgâm ve bencil ferdler yerine, diğerkâm, yardımsever, insansever kişilerin sayısı cem`iyette çoğalır.

Sâlih zâtların iştirâkiyle cemaat hâlinde yapılan ibâdet ve duaların, nezd-i İlâhîde kabûle yakın olması, İlâhî rahmet ve nimetlerin celbine vesîle teşkil etmesi daha ziyade umulur.

Özetleyecek olursak, cemaatle namaz kılmanın uhrevî sevab ve şahsî kemalât yönünden birçok hikmet ve maslahatları olduğu gibi, ictimaî cihetten de pek çok faydaları vardır.

Hangi Hallerde Cemaat Terkedilebilir?

Bir özür yokken cemaati terketmek sünnete aykırıdır. Büyük bir sevaptan ve faziletten mahrum kalmaya sebeptir. Ancak şu hallerde cemaati terk bir özür sayılır, sünnete aykırı hareket edilmiş olmaz:

1. Hastalık ve felçlilik hâli.
2. Körlük, topallık veya kötürümlük.
3. Şiddetli sıcak, soğuk, kar, yağmur, çamur gibi haller.
4. Mal ve cana tecavüz korkusu.
5. Zifirî karanlık.
6. Fazla ihtiyarlık.
7. Hasta bakıcı olmak.
8. Yolculuğa çıkma hazırlığında olmak.
9. Yemek sofrası hazır olmak.
10. Abdesti sıkıştırmış olmak.
11. Dinî mes’elelerle uğraşmak. Meselâ fıkıh öğrenmek ve öğretmek de bâzan cemaate iştirâk etmemek için mâzeret olabilir. Fakat terki îtiyad hâline getirmek câiz değildir.

Bu özürlerden biri dolayısıyla cemaat terkedilebilir. Sadece tenbellik ve gevşeklik neticesi cemaati terkedip duran kimse ta'zir cezasına müstehak olur. Şehâdeti kabûl edilmez. Cemaate devam etmek istediği halde yukarıda saydığımız özürlerden dolayı muntazaman devam edemeyen kimse ise, niyetinin samimiyet ve temizliğine göre, cemaat sevabından mahrum kalmamış olur.

Sorularla İslamiyet