İman, mücerred bir hakikat; mümin, o hakikatin ete kemiğe bürünmüş, iman ile bütünleşmiş, sabit bir şahsiyete erişmiş halini ifade etmektedir. Kur’an müminleri; günahları terkedenler, ibadet mesuliyetlerini yerine getirenler, namazı huşu içinde ikame edenler, zekâtı verenler, emanete riayet edenler, iffetleri için titizlenenler, yetimleri görüp gözetenler, Allah’a çokça şükredenler, iyiliği emredenler, kötülükten menedenler olarak pek çok noktadan tarif etmektedir.

Şuurlu Müminler:

• İçlerine doğru seyahat eder, deruni gerçeklerini keşfederler.
• Ezelde verdikleri ahdi yerine getirmek için hırz-ı can eder, haramlardan çekinirler.
• Niyette hulusiyete dikkat ederler, nazarda külliyete ermek için ilim ve marifeti zaruri bilirler.
• İstidatlarının inkişafı adına ilmi değerli görürler, dua ile Rablerinden ister tevazuya ererler.
• Manevi zevkler ile telezzüzü kâfi görürler. Sefahat-i dünya seline kapılmaktan azami çekinirler.
• Müminlere karşı mütevazi, mütekebbir keferelere karşı izzet içinde vakur bir vaziyet sergilerler.
• İfrat ve tefritten endişe ederler. Adil ve mutedil olmayı en ehemmiyetli bir düstur-u hayat bilirler.
• Acz, fakr ve kusurdan mürekkep mahiyetlerini görürler. Eneyi terkeder, Hüve’ye itimat ederler.
• Mazhar oldukları tüm nimetleri Rahman’dan bilir şükrederler, vesile olan kullara teşekkür ederler.
• Kısa bir an-ı seyyale ile memnun, cismani ve hayvani bir hayata meftun insanları görür üzülürler.
• Rablerine güvenerek iman ederler, mümin olmanın muhakkak bir neticesi olarak insanlara güven verirler.
• İnsanlara unsuriyet ve aidiyetlerine göre değil, şahsi meziyetlerine ve faziletlerine göre değer verirler.
• İmanlarının ispatı olan ibadetlerini ciddiyet ile yerine getirirler. Rükû ve secdeleriyle Rablerine boyun eğerler.
• Gayba iman, ahirete yakin peyda ederler. Dünya hayatının geçici olduğu gerçeğini görür, yüzlerine ukbaya çevirirler.
• Doğru yolda doğru yürümeye gayret ederler. Yolu inkâr eden gafillere, yolunu kaybeden kesimlere hidayet temenni ederler.
• Ülfet perdesi arkasında gizlenen güzellikleri tefekkür ederler. Hilkatin eşsiz güzelliklerini görür, göremeyenlere gösterirler.
• Taklidi imanı kâfi görmezler, insanları tahkik-i imana sevkederler. Düşünen insanları İslamiyet adına büyük bir imkân bilirler.
• Dünyayı bir misafirhane-i askeri telakki ederler. Dâr-ı hizmet ve diyâr-ı külfet olan dünyada göçebe hissiyatı ile ikâmet ederler.
• Nebevi ahlakı önemserler. Şefkat ve muhabbeti esas alır gönüllere girerler. İnandıkları değerlere perde olmaktan azami çekinirler.
• İmana ve Kur’an’a hizmet ettikleri için büyüklenmez, kimseyi ezmezler. Bu büyük nimet adına minnettarane ezilir, Allah’a hamd ederler.
• Cennetten başka ücretlere tenezzül etmez küçümserler. Dünya ezvakını meşru dahi olsa terkeder, yüzlerini saadet-i uhreviyeye çevirirler.
• Dini esasları tebliğ kadar tatbiki ve temsili de gerekli görürler. “Tenvir edenin nurani olması gerektir” düsturuna muvafık hareket ederler.
• İnandıkları değerler ile mekân unsurlarını şekillendirmeyi, zaman nehrine yön vermeyi gaye edinirler. İslam medeniyetinin inşası ve imarı adına say’ ve gayret ederler.

Elhasıl; şuurlu müminler, nur-u fikri ziya-ı kalp ile mezcederler. Deruni sırlarını keşfeder, ilm-i marifette derinleşirler. Nar-ı muhabbet ile kesretten vahdete erişirler. Önce insan, sonra insan, her zaman insan derler. Kafaları hür, kalpleri hür, ruhları hür, lisanları hür insanları büyük bir kuvvet menbaı telakki eder sevinirler...

Şuurlu müminler; Kevser-i Kur’aniden süzülen tatlı büyük bir havuzu kazanmak için, ene buzunu o havuzda eritirler. Allah’a abd ve asker olmayı en büyük şeref ve itibar menbaı görürler, nefsani rüçhaniyet iddialarını tümüyle reddederler...