Sadece son on iki ayda Suriyeliler tarafından resmi olarak binden fazla işletme açıldığı bildirilirken bu sayı her iş günü Türkiye’de neredeyse dört Suriyelinin işletme kurması anlamına geliyor.
ABD merkezli sivil toplum kuruluşu Building Markets’in hazırladığı rapora göre, gayri resmi ve kayıt dışı işletmelerle birlikte ele alındığında, Türkiye’deki Suriyeli şirketlerin toplam sayısı 10 binin üzerinde.
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV)’ın Türkiye Odalar Ve Borsalar Birliği (TOBB)’nin verilerine dayanarak hazırladığı rapora göre, 2010 – 2017 yılları arasında 6 bin 589 Suriye sermayeli şirket kuruldu. Aynı dönem içinde Suriye ortaklı şirketlerin toplam ortak sermayesi 179 milyon TL’ye ulaştı.
Yine TEPAV’ın hazırladığı Suriye sermayeli şirketler bültenine göre, Ocak – Temmuz 2018’de Suriye sermayeli 937 şirket kuruldu.
2011 yılına bakıldığında, Suriyeli işletmeler Türkiye’deki yabancı sermayeli işletmelerin sadece yüzde 2’sini oluşturuyordu. Ancak şimdi bu oran yüzde 20’ye kadar yükseldi.
Suriyeli işletmelerin illere göre ve sektörel dağılımına ilişkin veriler 2017 yılının ilk döneminden itibaren yayınlanmaya başladı.
Bu tarihten itibaren, Suriyeliler tarafından resmi olarak kurulan tüm işletmelerin yaklaşık yüzde 94’ü İstanbul, Bursa, Mersin, Hatay ve Gaziantep’te bulunuyor.
Bu işletmeler sırasıyla en çok toptan ve perakende ticaret, inşaat, imalat ve gayrimenkul sektöründe faaliyet gösteriyor.
Rapora göre, genellikle küçük ve orta ölçekli işletme boyutunda olan bu şirketlerde ortalama 9.4 kişi istihdam ediliyor.
Suriyeliler geçici koruma statüsünde izin alarak Türkiye’de çalışabiliyor. Toplam istihdamları ise 100 bin kişiye yaklaşıyor.
Building Markets’in raporundaki tahminlere göre, Suriyeliler 2011 yılından bu yana Türk ekonomisine 1 – 1,15 milyar dolar veya kişi başına 290-330 dolarlık yatırım yaptı. Raporda verilen tahminlere göre, Türkiye’de 750 bin ile 950 bin kadar kayıtdışı çalışan Suriyeli bulunuyor.
Bursa’daki ‘Küçük Suriye’
Bursa en fazla Suriyeli işletmeye ev sahipliği yapan şehirlerden biri. Yaklaşık nüfusu 3 milyon olan Türkiye’nin dördüncü büyük kenti, Suriyelilerin Türkiye’de en çok iş kurduğu 5 şehir arasında yer alıyor.
İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün Ağustos 2018 tarihli kayıtlarına göre Bursa’da 153 bin 145 Suriyeli yaşıyor. Bu sayının şehir nüfusuna oranı ise yüzde 5.21.
Bursa’nın Osmangazi ilçesi Çarşamba mahallesi en fazla Suriyelinin yaşadığı yerlerden biri. Mahalle adeta küçük bir Suriye olmuş. Türk işletme yok denecek kadar az. Suriyelilerin açtığı dükkanlardan yine Suriyeliler alışveriş ediyor. Dükkan kiralarının artmasıyla Türk esnaf burada kepenk kapatmış ya da dükkanını Suriyelilere devretmiş.
Mahallede, restorandan, kuyumcuya, kadın ve erkek giyimden oto kiralamaya kadar çok farklı sektörlerde Suriyeli işletmeciler var.
Euronews