Küçük Şeyler Küçük Değildir

İnsanın şu dünyada başarısı veya başarısızlığının ardında genelde küçük şeyler vardır. Sonuçları itibarıyla baktığımızda “küçük şey yoktur.” Bu manayı ifade babında Bediüzzaman Lemaât’ta şöyle der:

Bâzan küçük bir şey, büyük bir iş yapar

Öyle şerait oluyor, tahtında az bir hareket,

Sahibini çıkarıyor tâ a’lâ-yı illiyyîn.

Öyle hâlât oluyor ki küçük bir hareket,

Kâsibini indiriyor tâ esfel-i safilîn.

Küçük Şey Yok

Çok hususi şartlar altında az bir hareket, sahibini âlây-ı illiyyin denilen en üst makama çıkarır. Keza öyle haller olur ki küçük bir hareket kişiyi esfel-i sâfilin denilen en aşağı dereceye indirir. Yerinde gösterilen güzel bir tavrın insanı en üst makamlara çıkarmasına Ashab-ı Kehf örneğiyle bakabiliriz.

Rivayetlere göre, Rum melikleri ve önde gelen bürokratların çocuklarından bir kısmı, Hristiyanlığı kabul ederler, kavimlerinin putperestliğine karşı çıkarlar. Durumları anlaşılınca, devrin putperest imparatoru Dakyanus'un huzuruna çıkartılırlar. Onun yanında, cesurca hak ve hakikatleri anlatırlar. Bu gençler putperest hükümdarın huzurunda, şunu haykırırlar:

"Rabbimiz, göklerin ve yerin Rabbidir. Asla O'ndan başkasını ilah olarak kabul etmeyeceğiz. Yoksa saçma bir söz söylemiş oluruz."[1]

Atılmış oldukları hapishaneden bir yolunu bulup kaçarlar, bir mağaraya sığınırlar. Uyandıklarında üç yüz yıl geçmiştir ve Hristiyanlık artık Romalıların resmi bir dini haline gelmiştir.[2]

Onların bu hali, "Cihadın en efdali, zalim sultanın karşısında gerçeği söylemektir"[3] hadisine bir mazhariyettir. Gerçi ölüm tehlikesi olan yerde, kişinin dinini inkâr etmesine fetva verilmiştir. Fakat takvaya uygun olan, inkâr değil ilan etmektir.[4] Zira fetva bir ruhsattır, takva ise azimettir. Onların bu azimeti tercih etmeleri Allah nezdinde makbul olmuş ve onların bu kıssasına Kur'ânda yer vermiştir.

Başarı ve Küçük Ayrıntılar

Başarıda büyük neticelere ulaşmak için küçük ayrıntılara riayet etmek gerekir. Mesela, okyanusta yol alan bir gemi, küçük bir ihmalle buz dağına çarpıp sulara gömülebilir. Otobanda süratle seyreden otomobillerden birinin yapacağı küçük bir hata, zincirleme kazalara sebebiyet verebilir.

Aslında “Küçük şey yoktur.”[5] Bizim küçük olarak gördüklerimiz büyük manalar taşırlar. En küçük zannedilen atom, bir şehri imha edebilecek bir enerjiye sahiptir. Tohumlar ve çekirdekler, bitki ve ağaçlara hamiledir. Küçük bir mikrop, bir insan hayatına son verebilir. Küçük bir ziyaret, nice hatayı afvettirir. Küçük bir tebessüm, bir kalbin fethine yol açar. Küçük bir ikram, insana yeni dostlar ve arkadaşlar kazandırır.

Nitekim Hz. Peygamber şöyle buyurur:

“Din kardeşini güler yüzle karşılamak gibi bir şey de olsa, sakın sakın herhangi bir iyiliği küçük görme!”[6]

Küçük günahta ısrar, büyük bir günahtır. Küçük küçük damlalar, göl olur, derya olur.

Hz. Peygamber kediyi eve hapsedip onun açlıktan ölmesine sebep olan bir kadının, bu yüzden cehenneme gideceğini söyler.[7] Yine Hz. Peygamber, şöyle bir olay anlatır:

Yolda giderken susuz kalan birisi rastladığı bir kuyuya iner, kana kana su içer. Oradan çıktığında, susuzluktan dolayı diliyle rutubetli toprakları yalayan bir köpek görür. Köpeğin haline acıyarak tekrar kuyuya iner, ayakkabısıyla köpeğe su çıkarır. Bu hareketinden dolayı, Allah o insanı mükâfatlandırır, mağfiretine mazhar kılar.[8]