Yüzüklerin Efendisi, ilk izleyişimde hayran kaldığım ve daha sonra her izleyişimde bu hayranlığımın arttığı efsane bir film. Bu filmler "Yaratıcıya inanılmazsa hayatın anlamının ne olduğu sorulamaz ve cevaplanamaz olacaktır." sözünün sahibi, inançlı bir insan olan Tolkien'in aynı isimli kitaplarından uyarlanarak çekildi.
Bu yazıda kitabı yazarı Tolkien'in onun hakkındaki bir sözü üzerinden değerlendireceğiz. Tolkien bir röportajında kitapları hakkında konuşurken şunları söylüyor: "İnsanlarda ilgi uyandıran, hatrı sayılır bir süre onların dikkatini canlı tutan tüm uzun hikayeleri gerçekten tek bir şeye indirgeyecek olursanız, insanların hikayeleri gerçekte her daim tek bir şey hakkındadır, değil mi? Ölüm hakkındadır! Ölümün kaçınılmazlığı hakkındadır."
Gerçekten muhteşem bir tespit. Bütün hikayeler içinde insanların en çok dikkatini çekenlerin ölüm ile ilgili olduklarını söylüyor Tolkien.
Elbette ki bu kadar başarılı bir yazar "Benim hikayem ölüm hakkında" derse karakterlerin ölümünü anlamsız bırakmayacaktır. Biz de bu ölümlerin ve verdikleri derslerin üzerine kronolojik sırayla gitmeye çalışacağız.
1. İsildur
İsildur hikayeye göre yüzüğü Hüküm dağına atarak ondan kurtulma fırsatı varken açgözlülükle bunu yapmamıştır. Ve uğruna haktan ödün verdiği yüzük onun ölümüne sebep olmuştur. Sanırım bu ölümün vereceği en büyük ders; menfaat uğruna doğrulardan ödün vermenin insana uzun vadede zarar vereceğidir.
2. Gandalf
Gandalf hikayede bir istari'dir. Yani büyücü denebilir. Moria madenlerinde dengi bir yaratıkla savaşıp düşmüş ama ruhu daha güçlü bir büyücü olarak geri dönmüştür. Bu olay belli ki insanlara uyarlanamaz ama fikirlere uygulanabilir. Adalete dayanan bir fikir en ümitsiz durumlardan bile daha güçlü bir şekilde dirilerek çıkabilir.
3. Boromir
Boromir hikayeye göre içinde yavaş yavaş büyüyen bir hırsın patlamasıyla baş edemeyerek kendisine emanet edilen Frodo'ya saldırmış, yüzüğü almaya çalışmıştır. Ama ölümü bu kötülük içinde olmamıştır. Aklı başına gelmiş ve Frodo'yu kurtarmak için düşmanları kendisine çekerek onuruyla ölmüştür. Hiç şüphesiz bu ölümden birçok ders çıkarılabilir. Ama en önemlisi yıkım tarafında yer alanların aydınlık tarafına geçince üst düzey bir fedakarlık sergilemeleri gerektiği olabilir. Ayrıca insanlardan ümit kesmemek de bir ders olarak alınabilir.
4. Theoden
Theoden Gondor'un yardımına koşmuş ve savaş esnasında ölmüştür. Tek başına işe yaramamış gibi dursa da ölümü düşman Cadı kralın öldürülmesini sağlamıştır. Aragorn gelene kadar Gondor savunmasına süre kazandırmıştır. Burada alınacak ders de; bir mücadelenin parçası iken eylemlerimizin bizim gücümüzü aşan sonuçları olabileceğini göstermesidir.
5. Denethor
Gondor'un vekilharcı olan Denethor palantir adı verilen bir cisimle düşmanı Sauron'u gözetlemiştir. Her ne kadar ihanete sapmasa da Sauron ona gösterdikleriyle Denethor'u ümitsizliğe sürüklemiş ve hatalı kararlar almasına ve ölümüne sebep olmuştur. Bu çok önemli bir derstir. Zira düşman, insana kendisini olduğundan güçlü gösterebilir. Veya gerçek olmayan bilgiler sunabilir. Hiçbir zaman kötülüğün azametli kudreti karşısında ümitsizliğe düşülmemelidir.
6. Gollum
Gollum yüzüğü tesadüfen bulan arkadaşını öldürerek almıştı. Yüzük sayesinde uzun bir hayata kavuşmuştu ama aynı zamanda yüzüğe bağımlı hale gelmişti. Hikayenin sonunda yüzükle beraber Kıyamet dağının ateşine düşmüştür. Bu durumdan bir çok ders çıkarılabilir. Ama benim aklıma ilk gelen bağımlılıklar ve güç isteğidir. İnsan bunların peşinde koşar ama hiçbir zaman doymaz ve en sonunda beraber ölüme yuvarlanır.
7. Frodo
Frodo'nun sonu hikayede ölümsüz diyara yelken açmak olarak tasvir edilmiştir. Amcasından kalan kitabı da dostu Sam'e devam ettirmesi için vermiştir. Hikayenin ana kahramanı olan, birçok hengameden geçen Frodo'nun bu sonu aslında hepimize aynı mesajı veriyor: Bu dünyada ne yaşarsak yaşayalım ölümden kaçamayacağız. Yarım bıraktığımız hikayelerimiz olacak. Ama eğer bu hayatı doğru değerler üzere yaşarsak rahat bir vicdan ve ebedi bir müjde ile bu dünyadan ayrılabiliriz.
Yazarın sözünden hareketle kitabı ölümler üzerinden değerlendirdiğimiz bu yazı umarım yeni pencereler açmıştır.