Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) tarafından hazırlanan "2025 Yılı İsraf Raporu"na göre, dünyada gıda israfı her geçen yıl artıyor.
Dünyada üretilen gıdaların yaklaşık 3'te biri kaybedilirken ya da israf edilirken, bu durum her yıl küresel ekonomiye yaklaşık 1 trilyon dolara mal oluyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Gıda Programının (WFP) 2025 Küresel Görünüm Raporu 2024 yılında 74 ülkede 343 milyon kişinin akut gıda güvensizliği yaşadığını, bu sayının 2023'e göre yüzde 10 arttığını ortaya koyuyor. BM Çevre Programı (UNEP) ise dünya genelinde her yıl 1,5 milyar ton gıdanın israf edildiğini, her 5 tabaktan birisinin çöp olduğunu belirtiyor.
Dünyada her 11 kişiden birisi yatağa aç girerken, günde 25 binden fazla çocuk açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle hayatını kaybediyor.
Dünya genelinde 783 milyonu aşkın insan açlık çekerken, 1 milyardan fazla insanın aşırı kilolu veya obez, yaklaşık 3 milyar kişinin ise fazla kilolu olduğu belirtiliyor. 2035'e kadar dünya nüfusunun yarısından fazlasının aşırı kilolu olması bekleniyor.
TÜRKİYE'DE KİŞİ BAŞINA 102 KİLOGRAM YİYECEĞİ ÇÖPE ATIYORUZ
TİSVA'ya göre, Türkiye'de de gıda israfı dikkat çekici boyuta ulaşmış durumda. Ülkede bir yılda kişi başına çöpe atılan yiyecek miktarının 102 kilogram olduğu tahmin ediliyor.
Gıda israfının büyük kısmını meyve ve sebzeler oluştururken, ülkede her yıl ortalama 23 milyon ton gıda israf ediliyor. Üretilen meyve-sebzelerin yaklaşık yüzde 35'i sofraya ulaşamadan kayboluyor ya da çöpe gidiyor. İsraf en çok evlerde, hizmet sektöründe, perakendede ve dağıtım süreçlerinde görülüyor. Tedarik zinciri ile hasat ve depolama süreçlerindeki hatalar ve plansızlıklar da israfı artırıyor.
Her gün yaklaşık 12 milyon ekmeğin çöpe atıldığı Türkiye'de, yıllık rakamın 4 milyar 380 milyon ekmeğe denk geldiği belirtiliyor.
Veriler, çöpe giden gıda miktarının yüzde 5 azaltılması halinde on milyarlarca liralık tasarruf edilebileceğini ve 900 bin ailenin 1 yıllık geçim giderinin karşılanabileceğini ortaya koyuyor.
Raporda, israfın önlenmesi için "ihtiyaçtan fazla gıda ürününün alınmaması, gıdaların iyi saklanması, uzun süreli saklamalarda derin dondurucu ve poşet kullanılması, ekmeğin dilimlenerek tüketilmesi, kuruyan ekmeklerin değerlendirilmesi" öneriliyor.
"İSRAF BELİRTİLEN RAKAMLARDAN DAHA FAZLA"
Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu Üyesi Ramazan Bingöl, AA muhabirine konuya ilişkin yaptığı açıklamada, Türkiye'de gıda israfının 23 milyon ton olarak açıklandığını belirterek, "Ancak bunun en az 2 kat olduğunu düşünüyorum. Neden böyle düşünüyorum? Çünkü benim gözlemlediğim olaylar bunların daha fazla olduğu kanaati getiriyor. (Kişi başına) En az 102 kilogram gıda israfı var." dedi.
Kısa süre önce otel işletmecileri ile yaptığı bir toplantıda israfın korkunç boyutlara ulaştığını ele aldıklarını dile getiren Bingöl, "Sadece açık büfede tabağa konulan yemekleri kişi başına ölçümlediğimizde en az 150 gramının çöpe gittiğini görüyoruz." diye konuştu.
Bingöl, üretimden tüketiciye kadar geçen sürede yüzde 40'tan fazla israf yaşandığının altını çizerek, sadece yeterli soğutma yapılmadığı için her yıl milyarlarca liralık şarküteri ürününün çöpe gittiğini bildirdi.
HER YERİN BEREKETİ KAÇIYOR
Ramazan Bingöl, yıllık 23 milyon tonluk gıda israfının on milyarlarca dolarlık zarara yol açtığını vurgulayan Bingöl, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bunu sadece maddi kayıp olarak düşünmemek lazım. İnancımız gereği de ülkemizin, evlerimizin, hanelerimizin ve her yerin bereketi kaçıyor. Çünkü ürettiğimiz milyonlarca ton ekmek, çöpe gidiyor. Nereye bakarsanız bakın artık her taraf ekmek artıklarıyla dolu. Ekmeği atanlar, 'biz hayvanlara veriyoruz' diyor. Bu Avrupa'da ve dünyada artık yasak. Çünkü bu ekmek ve bu yiyecekler insanlara göre üretilmiş, hayvanlara göre değil. Biz bunları sokaklara, kuşlara, hayvanlara atarak doğal dengeyi de bozuyoruz. O kuş gidecek sivrisinek, böcek, börtü böcek yiyecek, öyle doyacak. Ama sen insan için üretilmiş ve küflenmiş ekmeği atıyorsun, hem hayvanı hasta ediyorsun hem doğayı bozuyorsun."
Bingöl, açık büfelerin israf noktasındaki rolüne dikkati çekerek, serpme kahvaltı konusunda da Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu olarak çalıştıklarını söyledi.
aa