Karar deyip geçmeyelim. Karar kavramından ne anlamalıyız kafa yormaya değer.
İnsanın şahsi ve sosyal hayatında aldığı, alacağı şekil kararlarının neticesidir. Karar deyince irade akla geliyor. İrade deyince ilim akla geliyor. İlim deyince akıl, zihnin, hafıza, duygu, kalp, ruh ve birçok lâtife akla gelir.
Akıl akla gelir… “Nasıl Yani?” Aklın akla gelmesi mühim meseledir. Yukarıdan aşağı ele aldığımız kelime ve kavramlar bizi bir yere götürüyor. Hayat, ilim, irade, kudret, sem, basar ve kelam… Bunlar Cenab-ı Hakk’ın subuti sıfatlarıdır. Aynı zamanda insanın da vasıflarıdır…
Cenab-ı Hak’ın isim ve sıfatlarını idrak edebilen, isimlerin anlamını anlayabilen tek muhatap insandır. İnsanın nefsini (kendini) bilmesi Rabbini bilmesi bu sırdandır.
“Yaratılış ağacının son meyvesi insandır.”
Bu cümle yaratılış sürecinin, imalat bandının en son sıra gelen parçası diye anlaşılmamalıdır…
Yaratılanlar arasında; sanat, estetik, tasarım, has, özgün, çoklu hasletlere sahip, mahiyeti, hususiyeti açısından en mükemmeli demektir.
Hayat, ilim, irade, kudret, sem, basar, kelam sıfatlarının insanda tecellisinin yüklediği sorumluluklar vardır. Kulluk ve Ubudiyet diyoruz.
Ubudiyet makamında bütün mahlukat adına insan vardır, reisi Hz. Muhammed’dir (asm). Namazda tahiyyatta beyan ederiz.
Rububiyet makamının sahibi Allah’tır (cc). Rububiyete muhatap makam.
Her mahlûkun kendine has ubudiyeti vardır. Bitkilerden, hayvanlara, ruhanilerden insanlara her birinin yaratılış gayesine uygun ubudiyetleri gibi… İbadet bir tercihtir. Karardır. Karar mekanizmasına “cüz’i irade” hassası adı verilmiş.
Nefis ve şeytanı insanı ters yöne, şerre çeken bir elastik ip gibi düşünebiliriz.
Hayra çeken ise akıldır, vicdandır. İlim, ibadet, dua, fayda gibi olumlu saiklerdir. Ters çeken lastiğin çekim gücünden daha fazla bir irade kuvvetine sahip olmamız lazımdır ki yanlışa sürüklenmeyelim. Sebat ve mukavemetle çekmek için mânevi adalelerin güçlü olması gerekir. Buna irade gücü diyoruz.
Doğru yöne hareket ettirecek kararların daimi olması için karar kaslarının güçlenmesi gerekir.
İrade gücünün artırılması, karar kaslarının geliştirilmesi kendine has eksersizlerin sürekli yapılması lazımdır.
Taklidi iman sahiplerinin karar kasları gelişmemiştir. Şeytanın yönlendirmesi kandırması baskın gelebilir. Tahkiki iman sahiplerinin manevi karar kasları gelişmiştir. Günlük ibadetlerini yapmayanların karar kasları kireçlenmiştir, zayıflamıştır. İmanın tahkiki olması sürekli beslenmesi ile mümkündür. Bunun yolu ilim ve ibadettir.
Bediüzzaman, İşarat’üi İ’caz’da, “...Sonra, Cenâb-ı Hakkın emirlerine ve nehiylerine itaat ve inkıyadı tesis ve temin etmek için, Sâniin azametini zihinlerde tesbit etmeye ihtiyaç vardır. Bu tesbit de, ancak akaid ile, yani ahkâm-ı imaniyenin tecellîsiyle olur. İmanî hükümlerin takviye ve inkişaf ettirilmesi, ancak tekrar ile teceddüd eden ibadetle olur” diye ifade ediyor.
Biyolojik yapının sağlığı kasların gelişmesi, eksersizlerin ehemmiyeti malûm. Aslında eksersiz yapmaya da irade gücü yani “karar kasları”nın işletilmesi lazımdır.
- Karar kaslarını geliştirmekle insan tekâmül eder.
- Karar insanı özne yapar… Karar veremeyen insan nesnedir.
- Karar inisiyatif almaktır… Liderlik vasfıdır… Lokomotif olmaktır…
- Kararsızlar suya düşen yaprak gibi akışa kapılmış cansız nesne gibidir…
- Karar veren aktördür… Karar vermeyen figürandır… Dekor malzemesidir.
- Karar özgürlüktür… Karar vermeyen esarete rızadır…
- Allah’a iman bir karardır. Kul olma kararıdır… Sadece Allah’a kul olan hürdür.
Maddi hayat manevi hayat bir bütündür. Birbiriyle ahenk kurulduğu zaman sağlıktan bahsedilebilir. Manevi karar kasları için tahkiki iman ve bu imanı besleyen ilim ve ibadet… Bütün hastalıkların risk faktörü olan stresten uzak kalabilmek şükür ve kanaat halidir sağlık ve mutluluk…
Çocuk eğitiminde karar kasları
Çocukların eğitiminde karar kaslarının gelişmesi temel yaklaşım olmalı. “Böyle yap… Şöyle yap…“ değil. Şöyle yapar mısın? Hangisi? Nasıl yapılmalı? Şu yolu denesek nasıl olur? Vb.
Emir vermek, güvenmemek, her işi önünden yapmak, her hareketini kontrol etmek, hatasızlık beklentisi, karar alma fırsatı vermemek çocuğun gelişimine ket vurmaktır… Karar vermeyen çocuk asla özne olamaz nesne kalır. Ayak üstü duramayan bıngıldak beyinli bebeklik çağını aşamamış ucube profil ortaya çıkar.
Üniversite mezunu olduğu halde bıngıldak beyinli gençler etrafta çok. Koruyucu ana babaların yanlış tutumlarının neticesi karar kasları gelişmeyen toplumda teşebbüs ruhu gelişmez. Geleceğin teminatı gençlik de beklenmez…
Karar kaslarının gelişimine dikkat.