Yedinci Abbasi halifesi Me'mun 15 Rebîülevvel 170’te (14 Eylül 786) Bağdat'ta, babası Harun Reşid'in halife olduğu gece doğdu. Tam adı Ebû Ca‘fer (Ebü’l-Abbâs) Abdullah el-Me’mûn b. Hârûn er-Reşîd b. Muhammed el-Mehdî b. Abdillâh el-Mansûr el-Abbâsîdir (ö. 218/833).

Harun Reşid diğer oğlu Muhammed el-Emîn’den sonra ikinci veliaht tayin ettiği Me’mûn’u Horasan’a ve bu bölgeden Hemedan’a kadar olan yerlere vali olarak gönderdi. ¹  Daha sonra Emin hilafet döneminde oğlu Musa lehine kardeşi Me'mun'dan veliahtlıktan feragat etmesini istedi. Bu isteği reddeden Me'mun ile abisi halife Emin mücadeleye girişti. Bu mücadeleler Emin'in öldürülüp Me'mun hilafet makamına geçmesiyle son buldu.

Me'mun 813-833 yılları arasında yirmi yıl tek başına halife olarak tahtta kalmıştır. Halifelik ettiği dönem içerisinde birçok kıyam ve mücadele olmasına rağmen İslâmî ilimlerde gelişme kaydedilmiş; mantık, felsefe, matematik ve tıp gibi alanlardaki yabancı kaynaklı kitaplar Arapça'ya çevrilmiştir.

Ulema arasında görüş farklılıklarını uzlaştırmak isterken Mu'tezile mezhebini devletin resmi mezhebi olarak kabul etmiştir. Kur'an'ın mahluk olduğu düşüncesini bütün alimlere kabul ettirmeye çalışmış, Ahmet bin Hanbel gibi bir kısım sünnî âlimler kabul etmemiştir. Bunun neticesinde İmam Ahmed bin Hanbel ve Muhammed b. Nûh zincire vurulmuş, halifenin bulunduğu Tarsus'a doğru yola çıkarılmışlardır. Rakka'ya ulaştıklarında Me'mun'un ölüm haberi üzerine vali tarafından geri Bağdat'a gönderilmişlerdir.

Me’mûn, 18 Receb 218’de (9 Ağustos 833) Bedendûn (Pozantı) suyu yakınlarındaki ordugâhta vefat edip, yerine veliaht ilân ettiği kardeşi Ebû İshak Mu‘tasım-Billâh geçmiştir.

Dipnot

¹ İslam Ansiklopedisi yıl: 2004, cilt: 29,  sayfa: 101-104