Bismillahirrahmanirrahim

﴾ اَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِى 1 ﴿ İnsanın ihtiyâcât-ı zaruriyesi içinde en evvel lâzım olan, mekân ve meskendir.

Mekânın en güzeli, nebatat ve eşcara müştemil olan yerlerdir. Ve en lâtifi, nebatları arasında suların mecrası olan bahçelerdir. Ve en kâmil kısmı, ağaçlarının arasından akan nehirlerinin çoklukla bulunmasıdır.

Kur'ân-ı Kerim, bu kısma ﴾ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا اْلانْهَارُ 2 ﴿ cümlesiyle işaret etmiştir.

Meskenden sonra insanın en fazla muhtaç olduğu, cismanî lezzetlerden yiyecek, içecektir. Bu kısma da جَنَّةٌ 3 , نَهْرٌ kelimeleriyle işaret edilmiştir.

Sonra rızkın en ekmeli, me'lûf olan kısımdır ki, derece-i kıymeti bilinsin. Meyvelerin lezzeti, teceddüd ve tebeddülündedir; lezzetin en sâfisi, hazır ve yakın olanıdır; ve en lezizi, amelinin ücreti olduğunu bilmektir.

Kur'ân-ı Kerim, bu kısma da ﴾ كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا قَالُوا هٰذَا الَّذِى رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ 4 ﴿ cümlesiyle işaret etmiştir.

مِنْ قَبْلُ Yani, "Bundan önce yediğimiz meyvelerdir veya dünyada yediğimiz meyvelerdir." Çünkü Cennetin meyveleri, birbirine benzediği gibi, dünya meyvelerine de zahiren benzerler.

وَاُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا Yani, "Rızıkları birbirine müteşabih olarak getirilir." Hadîste de vârid olduğuna göre, Cennetin meyveleri suretçe birdir, ama tatları, taamları bir değildir. Bu cümlede meçhul sigasıyla zikredilen اُتُوا 5 kelimesinden anlaşıldığı gibi, rızkın insana götürülmesi, büyük bir şeref ve keramete delâlet ettiğinden, büyük bir lezzeti intac ediyor.

Dipnot-1: "Ki (altında nehirler) akan Cennetler onlar için vardır." Bakara Sûresi, 2:25.
Dipnot-2: "Altında nehirler akar." Bakara Sûresi, 2:25.
Dipnot-3: Bir nehir, bir Cennet.
Dipnot-4: "O Cennetlerden herhangi bir meyveden kendilerine rızık olarak yedirildikleri vakit, 'Bu, bundan evvel bize (dünyada) verilenlerdendir' derler." Bakara Sûresi, 2:25.
Dipnot-5: Getirilir.

Bediüzzaman Said Nursi
İşârâtü'l-İ'câz