Bismillahirrahmanirrahim

Şu Dört Hatvenin kısa bir izahı şudur ki:

BİRİNCİ HATVEDE:

فَلاَ تُزَكُّۤوا اَنْفُسَكُمْ 1âyeti işaret ettiği gibi, tezkiye-i nefis etmemek. Zira, insan, cibilliyeti ve fıtratı hasebiyle nefsini sever. Belki, evvelâ ve bizzat yalnız zâtını sever; başka herşeyi nefsine feda eder.

Mâbuda lâyık bir tarzda nefsini metheder; mâbuda lâyık bir tenzihle nefsini meâyipten tenzih ve tebrie eder.

Elden geldiği kadar kusurları kendine lâyık görmez ve kabul etmez.

Nefsine perestiş eder tarzında, şiddetle müdafaa eder. Hattâ, fıtratında tevdi edilen ve Mâbud-u Hakikînin hamd ve tesbihi için ona verilen cihazat ve istidadı kendi nefsine sarf ederek, مَنِ اتَّخَذَ اِلٰهَهُ هَوٰيه 2 sırrına mazhar olur. Kendini görür, kendine güvenir, kendini beğenir.

İşte, şu mertebede, şu hatvede tezkiyesi, tathiri, onu tezkiye etmemek, tebrie etmemektir.

Dipnot-1: "Nefislerinizi temize çıkarmayın." Necm Sûresi, 53:32.
Dipnot-2: "Nefsinin arzusunu kendine mâbud edinen kimse." Furkan Sûresi, 25:43.

Bediüzzaman Said Nursi
Mektubat