Risale Haber-Haber Merkezi

Türkiye Gazetesi yazarı Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci, Ayasofya camini müzeye çevirenlerin minarelerini de yıkmak istediklerini söyledi.

1931'de Amerikan Bizans Enstitüsü adına arkeolog Thomas Whittemore'ın hükümete müracaat edip Ayasofya Câmii'ndeki mozaikleri tamir için izin aldığnı belirten Ekinci, 1934'te İnönü'nün Maarif Vekili Abidin Özmen'in, câmiyi vakıflardan kendi bakanlığına naklettirdiğini, müze fikrinin de o arada çıktığını hatırlattı.

Ayasofya'nın kapatılmasının "Bütün Şark âlemini sevindireceği" ve daha çok turist geleceği gerekçesiyle müzeye dönüştürüldüğünü vurgulayan Ekinci, "Atatürk bu iş için 1'i Alman 9 kişilik bir komisyon kurdu. Prof. Eckhard Unger dışındakiler, ibâdete kapatılmasını tavsiye etti. 24 Kasım 1934'de bakanlar kurulu kararıyla, parasızlık ve -her ne demekse- "Bütün Şark âlemini sevindireceği" gerekçesiyle Ayasofya'nın ibâdet dışındaki kısımları müzeye dönüştürüldü. 1 Şubat 1935'te de müze olarak halka açıldı. Kararda ibâdete kapatılma ifadesi geçmiyordu. Ama Özmen'in başvekâlete gönderdiği teklif yazısındaki, "Ayasofya, müzeye çevrildiği takdirde İstanbul'un turistik değeri bir kat daha artacaktır. Ayasofya'da namaz kılanlar pek yakınındaki büyük küçük birçok câmide dinî vazifelerini yapabileceklerdir" ifadesi maksadı ortaya koymaktadır" dedi.

MİNARELERİ İNDİRİN!

Minarelerinde yıkılması emrinin verildiğine dikkat çeken Ekinci, yazısını şöyle sürdürdü:

"Câmi kapatılınca, halıları kesilerek sağa sola dağıtıldı. Şamdanları eritilmek üzere dökümhaneye götürüldü. Levhalar ise çok büyük olduğu için çıkarılamayıp depoya kaldırıldı. Bunlar DP devrinde tekrar asıldı. Câminin yanında, İstanbul'da Osmanlıların ilk üniversitesi olan Ayasofya Medresesi de yıkıldı.

İbrahim Hakkı Konyalı anlatıyor: 1934'te Tan gazetesinde iken Arkeoloji müzesi mimarı Kemal Altan geldi. Ağlayarak, "Hoca, bugün Ankara'dan gelen emir üzerine Küçük Ayasofya'nın iki minaresini temeline kadar indirdik. Bu gece de Ayasofya'nın dört minaresini indireceğiz" dedi. Bunun üzerine kendisine "Minareler kubbenin desteğidir; yıkılırsa, Ayasofya da yıkılır" mealinde bir rapor yazdırttım. Bunun neşri üzerine yıkımdan vazgeçildi.