RİSALEHABER

Bugünlerde yine gündemde olan Ayasofya bir akşam sofrasında müzeye dönüştürüldü. Bunu Türkiye’nin en önemli Bizantologlarından ve Ayasofya uzmanlarından merhum Prof. Dr. Semavi Eyice anlatıyor.

Karar gazetesi yazarı Yıldıray Oğur, 2016 yılında Eyice ile yaptığı röportajdaki ilgili bölümü paylaştı.

Ayasofya'nın müzeye dönüşmesi ve ardından açılmasına dair siyasetçilerin neler yaptıklarını anlatan Oğur, "İstanbul’un 500 yıllık en eski, en büyük ve en popüler camisinin bir anda müzeye çevrilmesinin Cumhuriyet gazetesini bile şaşırttığını" belirtti.

Atatürk bir akşam sofrasında ‘Ayasofya’yı müzeleştirsek ne dersiniz’ diye sordu

1932 yılında bizzat Atatürk’ün girişimiyle Kadir Gecesi, 40 bin insanın doldurduğu Ayasofya’da ilk kez Türkçe Kur'an, Türkçe ezan, Türkçe kametin okutulduğunu hatırlatan Oğur, bir akşam sofrasında alınan kararın hikayesini şöyle anlattı:

"Ayasofya’nın müzeye çevrilme kararının nasıl alındığını iki yıl önce kaybettiğimiz Türkiye’nin en önemli Bizantologlarından ve Ayasofya uzmanlarından Prof. Dr. Semavi Eyice, 2016’da yaptığımız röportajda şöyle anlatmıştı:

“Muzaffer Ramazanoğlu’nun Ayasofya Müdürü olduğu zamanda bir tane Ayasofya Hatıra Defteri diye kocaman bir defter yapıldı. Bu defterin birinci sayfasına da ilk hatırayı Atatürk zamanında Milli Eğitim Bakanı olan zat el yazısıyla yazdı. Diyor ki orada: Atatürk bir akşam sofrasında yanındakilere ‘Ayasofya’yı müzeleştirsek ne dersiniz’ diye sordu. Malum yanındaki zevat, şak şak şak alkış, oldu da bitti maşallah. Diyor ki: ‘Ertesi gün Atatürk’ün arzusu bu merkezde diyerek Vakıflar İdaresine Milli Eğitim’den ilk yazıyı yazdık. Ayasofya’yı derhal cami teşkilatından çıkarıp, müzelere derhal teslim edin’ diye. Ben noktası virgülüne kadar bu defterin kopyasını aldım o zaman. Şimdi bu defter kayıp, bulamıyorlar...”

Gerçekten de süreci başlatan 25 Ağustos 1934’de Milli Eğitim Bakanı Abidin Özmen’in aldığı bir emri Başbakanlığa bildiren yazısı olmuştu: 

“Aldığım büyük şifahi emir üzerine Ayasofya Camii’nin müze haline konması için icap eden tetkikata başlanması hakkında verilen emrin bir suretini arz eylerim efendim.” 

Hemen bir komisyon oluşturulmuş, hazırlıklara başlanmış, nihayet 24 Kasım 1934 günü de altında Reisicumhur Mustafa Kemal Atatürk, Başbakan İsmet İnönü, İktisat Vakili Celal Bayar ve diğer bakanların imzasının olduğu “Eşsiz bir mimarlık sanat abidesi olan İstanbul’daki Ayasofya Camisi’nin tarihî vaziyeti itibarıyla müzeye çevrilmesi bütün Şark âlemini sevindireceği, insanlığa yeni bir ilim müessesesi kazandıracağı cihetle bunun müzeye çevrilmesi...” diye başlayan bir kararnameyle Ayasofya müzeye çevrilmişti.

10 Aralık 1934 günü dış parmaklıklarına “Müze tamir ve tasnif sonuna kadar kapalıdır” tabelası asılan Ayasofya, 1 Şubat 1935 günü müze olarak ilk ziyaretçilerini kabul etmeye başladı.

Müzenin ilk ziyaretçilerinden biri de Atatürk olmuştu."

Cami olması için Bakanlar Kurulu kararı yeterli

Ayasofya'nın yeniden açılmasına da değinen Oğur, bir Bakanlar Kurulu kararıyla müze olan Ayasofya'nın yine bir bakanlar kurulu kararıyla kolaylıkla camiye çevrilebileceğine dikkat çekti.