Toplumun yüzde 80’inin bilinçli olarak hareketsiz yaşamayı tercih ettiğini söyleyen uzmanlar, obeziteyi önlemek için telefonla konuşurken bir yandan yürümeyi, asansör yerine merdivenlerin kullanılmasını tavsiye ediyor.

Obezite tehlikesi Türkiye’yi sardı. Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi ve aynı zamanda Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Genel Sekreteri  Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız bu durumu şöyle özetliyor: “Türkiye, modern dünyada birçok hastalığın kaynağı olan obezite yaygınlığında artık  ABD ile aynı kategoride. Avrupa Birliği’ne girersek hareketli yaşamda da yerimiz hazır: En son ülke. Maalesef her 10 erişkinden 3’ü obez, 4’ü kilolu, 3’ü de normal.” Kadınlarda tehlikenin daha yakın olduğuna dikkat çeken Yıldız, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2013 verilerine göre 30 yaş üzeri kadınların yüzde 75’inin aşırı kilolu ve obez olduğunu söylüyor. Toplumun yüzde 80’inin ise bilinçli olarak hareketsiz yaşamayı tercih ettiğini kaydediyor. Sorunun  haftanın belli saatlerinde egzersiz yapılarak çözülemeyeceğini anlatan Yıldız, “Telefonla konuşurken odada yürüyün, ortak yazıcıları kullanın, her şeye  e-mail atmayın, iş arkadaşınıza bizzat gidin söyleyin. Merdivenler tercihiniz olsun.” diyerek mücadelenin hayata yayılmasını öneriyor.

TÜİK’in son verilerine göre Türkiye’de 15 yaş ve üzeri nüfusunun yüzde 17,2’sinin vücut kitle indeksi (VKİ) 25’in üzerinde yani aşırı kilolu ve obez. Bu, bayanlarda yüzde 20’nin üzerine çıkıyor. Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız, 30 yaş üzeri bayanlarda ise yüzde 75’inin aşırı kilolu ve obez olduğuna dikkat çekiyor. “Artık dünyada bu alanda kırmızı renkle boyanan Amerika Birleşik Devletleri ile aynı statüdeyiz. Türkiye’de artık ağırlığı normal diyebileceğimiz erişkin nüfus yüzde 50’nin altında.” ifadesini kullanıyor. Hareketsiz yaşamın olumsuzluğunu toplumun her kesiminin sardığını anlatan Yıldız, insanların kolaycılığa kaçarak kendilerini yormayacak pratik çözümlerin peşinde olduğunu anlatıyor.

İşyerinde basit hareketlerle yılda 3-4 kilo alınması engellenebilir

Dengeli beslenme ve belirli günlerde egzersiz yapmanın yanında hareketli yaşamın önemine dikkat çeken Yıldız, “İnsanlar işyerlerinde fiziksel aktiviteye büyük önem vermeli. Yaptığımız hesaplamalara göre işyerinde asansör yerine merdivenleri kullanma, telefonla konuşurken odada hareket etme, ortak yazıcıyı kullanma, her şeye e-mail atma yerine gidip iş arkadaşına söylemesi gibi basit aktivitelerle günde 250-300 kalori yakılabilir. Bu da yılda  3,5-4 kilo alınmasına engel olur.” diyor. Obezitenin hemen hemen tüm hastalıkların sebepleri arasında yer aldığını anlatan Profesör, özellikle yağ fazlalığının, karın çevresinde ve iç organlarda risk oluşturduğunu söylüyor ve ekliyor: “Herkes kendi bel çevresini ölçsün. Kadınlarda 80 cm, erkeklerde 94 cm üzeri riskli.”

Obezite ile ilgili olarak MEB ve Sağlık Bakanlığı’nın çalışmaları olduğunu aktaran Yıldız, “Yapılması gerekenler sıralanıyor. Kılavuzlar yapılıyor, yol haritaları hazırlanıyor. Aksiyon planı da oluşuyor. Ama uygulamada ciddi bir efor göremiyoruz. 2011 ile 2013 arası artış bunun göstergesi. Belki daha fazla olacaktı ama yine de artış var.” ifadesini kullanıyor.

Düşük kilolu bebeklerin ileride şişman olmaya daha yatkın olduğunu dile getiren Yıldız, bu durumun anne karnındaki gelişme geriliğinin vücudun telafi etmek için aktif hale gelmesinden kaynaklandığını belirtiyor. Yıldız, sözlerine şöyle devam ediyor: “Vücutta yağ dokusunu tutmayı, yağı biriktiren hormonel sistemleri aktif oluyor. 3-4 yaşına gelmeden bu çocukların yağ hücreleri sayısının arttığını ve obezitenin tabloya eklendiğini görüyoruz. Daha dikkatli olunmalı.”

Obezite, kompleks bir hastalık

Genler, beslenme ve hareketsizlikten uyku düzeni, hava kirliliği, bağırsak florasına kadar birçok faktör, obezite gelişiminde etkili. Vücut ağırlığının değişiminde yağ dokusu, beyin, mide ve bağırsak sistemi, karaciğer ve iskelet kası arasında onlarca hormon aracılığıyla çok sayıda mekanizma rol oynuyor.  Normal bir insanın vücudunda 25-35 milyar yağ hücresi bulunurken obez bir bireyde bu rakam 100-150 milyar. İnsanda yağ hücrelerinin sayısının artışında çocuklukta 12-18 ay arası, ergenlikte 12-16 yaş arası kritik öneme sahip. Erişkin yaşlarda ve kadınlarda özellikle gebelik döneminde yağ hücrelerinin büyüklüğünde artış olur.

Zaman