Allah’ı tanıma esmasının izlerini izleme 

İsmi kayyumdan bir cümle; “Bütün eşya O’nunla kaimdir, devam eder ve vücutta kalır, beka bulur. Eğer kainattan bir dakikacık olsun o nisbet-i kayyumiyet kesilse kainat mahvolur.”

Kayyumiyet o kadar geniş bir tasarruf ki bütün varlıklar onunla ayakta durduğu gibi kayyumiyetin izleri olan varlıklar da diğer varlıkların ayakta durmasını ve sürekliliğini sağlar. Kayyumiyetin en geniş izleri suda görülür. Kurumuş verimsiz toprak su ile buluşunca birden canlanır ve ona bağlı olarak bitkiler de canlanır. Bitkiler birden ayağı kalkarlar, onların ayağı kalkmaları diğer canlıların ayağa kalkmalarına, direnç kazanmalarına sebep olur. Su akar, bitkiler ayağı kalkar, hayvanlar ve insanlar onları yer direnç kazanır. Kayyumiyet sırrı.

İnsan zekası ve beş duyusu el attığı herşeyi kayyumiyet sırrı ile ayağı kaldırır, canlandırır. Bir yemeğin bütün hazırlık safhasındaki herşeyde kayyumiyetin izleri saklıdır. Ekmek en büyük kayyumiyet merkezidir. Bütün insanlar ekmek sayesinde dirençlerini sağlarlar.

Bütün eşyaya insanın hayatını devam ettirecek oranlarda kayyumiyet yüzdeleri yüklemek… Suda yüzde kaç? Havada yüzde kaç? Ekmekte yüzde kaç? Bitkilerde yüzde kaç? Meyvelerde yüzde kaç? Ette yüzde kaç? Sütte yüzde kaç? Bütün bu matematik oranları Adl ismiyle ayarlamak ve onlardan kayyumiyete geçmek… Allah demekten başka çare var mı? Allah nasıldır dedin mi bunun içinden nasıl çıkabilirsin. Şimdi bir de Allah demek ve kayyumiyet.

Hamid, “Allah derim gelir mecalim/Allah derim gider zevalim” der.

Eşyadaki izleri kayyumiyet ya kendinin zikri o nasıl kayyumiyet. Felçli adam namaza duruyor felci gidiyor, namazın sırrı kayyumiyeti, namaz bitiyor yine eski haline dönüyor.

Elementlerin evrenin kayyumiyetini sağlamaktaki oranları… Evren adeta elementlerin tuğlalar gibi dünya binasını inşa etmesiyle meydana gelmiş. Acaba evren denen binanın ayakta kalmasında her birinin ne oranda inşada yeri var.

Demir ve diğer elementlerin dünyada canlıların, bitkilerin ayakta durmasında ne oranda ağırlıkları var?  Bütün eşyanın kayyumiyet oranları nasıl ayarlanıyor ve onlar birbirleriyle dayanışma içinde varlıkları ve canlıları nasıl ayakta tutuyor?

Binalar demirle ayakta duruyor, demire bu kayyumiyet özelliğini yükleyen Allah, insanların kendilerini ayakta tuttuğu gibi oturdukları binaları da ayakta tutuyor.

Bütün eşya O’nun ile kaim. Bu sabit bir kayyumiyet değil, devam ediyor. Yani hareketli canlıların kayyumiyeti sürekli vücudun değişmesine rağmen kayyumiyet devam ediyor. Canlı bir kayyumiyet ama canlılık içinde kayyumiyet nisbetlerini ayarlamak. Devamdan sonra bir cümle daha vücutta kalır. Sürekli hareket halinde olan varlıkları kayyumiyetle ayakta tutmak, vücutta tutmak.

Bütün bunlardan sonra kainatta kayyumiyet sırrının bağlantısı bu son cümlesi: “Eğer kainattan bir dakikacık olsun o nisbet-i kayyumiyet kesilse kainat mahvolur.”

Kıyamet lemhat ül basar göz açıp kapayıncaya kadar diyor, aziz kitabımız. Nisbet-i kayyumiyetin çekilmesi göz açıp kapamak. Esmaları okumak özellikle büyük esmaları.