Bilkent Üniversitesi’nden Doç. Dr. Pınar Duygulu ve ekibi Osmanlıca belgelere daha kolay ulaşılması için ARDEB destekli projeyi hayata geçirdi. Proje hakkında bilgi veren Dr. Duygulu, projenin araştırmacılar için büyük öneme sahip olduğunu belirtti. Dr. Duygulu, “Çeşitli arşivlerde saklanan çok sayıda Osmanlıca eser ve belge sadece ülkemizdeki değil diğer ülkelerdeki ilgili araştırmacılar için de büyük önem taşımaktadır. Ancak kötü saklama koşulları ve zamana bağlı aşınmalar arşivlerdeki bu çok değerli metinlerin bir kısmını erişilemez hale getirmiştir. Bu mirasın korunabilmesi amacıyla metinlerin sayısallaştırılması çalışmaları son yıllarda büyük önem ve hız kazanmıştır. Ancak, sayısallaştırılmış metinler çoğunlukla resim olarak saklandığı için erişim çok kısıtlı kalmakta, sadece birkaç belirleyici kayıt kelimesi ile (yazar adı, tarih vb.) metinlere ulaşılabilmektedir. Metinlerin içeriğine ancak uzman kişiler tek tek okuyarak erişebilmektedir. Çevrim yazılarının erişilebildiği durumlarda bile metinlerin analizi yine sadece uzman kişiler tarafından büyük emek harcanarak yapılabilmektedir. Osmanlı metinlerinin otomatik analiz ve erişimini sağlayacak bir sistem, hem uzman kişilere araştırmalarında yardımcı olacak hem de çok daha geniş bir kitlenin bu arşivlere ulaşmasını sağlayacaktır” dedi.

 

Dr. Duygulu, projeyle, Osmanlı metinlerinin görsel ve metinsel analiz ve erişimini gerçekleştirmeyi ve bu sayede metinler üzerinde çalışmalar yapan araştırmacılara kolaylık sağlamayı hedeflediklerini belirtti. Dr. Duygulu, “Projeyi, farklı konularda uzmanlaşmış olan Bilkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü'nden Prof. Dr. Fazlı Can, Tarih Bölümü'nden Yrd. Doç. Dr. Mehmet Kalpaklı ve Bilgisayar Mühendisliği Bölümü'nden araştırma asistanları Hande Adıgüzel, Damla Arifoğlu, Ethem F. Can, Ceyhun Karbeyaz, Bilge Köroğlu ve Emre Şahin tarafından gerçekleştirdik” dedi.

 

Dr. Duygulu, bugüne kadar Osmanlıca metinler üzerinde çalışan araştırmacıların bilgisayar teknolojisinin getirdiği kolaylıklardan yeterince faydalanmadıklarını belirtti. Dr. Duygulu, bu projede Osmanlıca olarak hem harf devriminden önce basılmış hem de el yazması olarak on beşinci yüzyıldan itibaren kaleme alınan ve yazma eser kütüphanelerinin karanlık raflarında araştırmacıları bekleyen tarihsel metinlerin üzerinde örnek çalışmalar yaptıklarını söyledi.

 

Projenin, alanında yapılan bu kapsamdaki ilk çalışma olduğunu ifade eden Dr. Duygulu, “Arşivlerimizdeki çok sayıda eser bu projenin ortaya koyduğu açılımlarla dünyadaki uzmanların kolayca ulaşmalarına, tahlil, mukayeseli inceleme ve sosyal ağ analizleri gibi tarih ve edebiyat tarihi alanındaki  yeni araştırma yaklaşımlarıyla kullanmalarına olanak sağlayacaktır ” diye konuştu.

 

Proje ile dünya tarihsel ve kültürel mirasının önemli hazinelerinden Osmanlı metinlerinin korunması ve geleceğe aktarılması konusunda önemli adımlar atıldığını söyleyen Dr. Duygulu, “Bu çalışmada özellikle divanlar ele alınmış, edebiyat ve tarih konusunda araştırma yapan herkesin kullanabileceği etkin erişim sistemlerinin geliştirilmesinin yanında veri madenciliği teknikleriyle metinsel ve görsel analiz sayesinde mazmunlardan rediflere Divan Edebiyatı’nda önemli birçok kavramın otomatik olarak bulunması sağlandı. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nden Fuzuli’nin Leyla ile Mecnûn mesnevisine kadar uzanan geniş bir çerçevedeki belgeler üzerinde çalışma yapıldı” diye sözlerini tamamladı.