Maden yangınlarındaki ölümlerin yüzde 90'ı karbonmonoksitten

Maden yangınlarındaki ölümlerin yüzde 90'ı karbonmonoksitten

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın hazırladığı, Yer Altı ve Yer Üstü Maden İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Rehberi’ne göre Türkiye’de yer altı ve yer üstü maden işletmelerinde 2008 yılında 7 bin 638 iş kazası meyda

Bunlardan 64’ü ölümle, 257’si sürekli iş göremezlikle sonuçlandı. Rehberin ilk bölümündeki bilgiye göre yer altı ve yer üstü maden işletmelerinde yaşanan ve ölümle neticelenen iş kazası sayısı, ülkede ölümle biten iş kazalarının yüzde 7,4’nü oluşturuyor. Yer altı işletmelerinde alınacak güvenlik tedbirleri, “Tahkimatta alınacak önlemler, nakliyat, havalandırma, ocak tozları ve toza karşı alınacak önlemler, ocak yangınları, elektrik tesislerinde alınacak güvenlik önlemleri, patlayıcı maddeler, madencilik sektörü ve kişisel koruyucu donanımlar” başlıkları altında sıralanıyor. İkinci bölümde ise yer üstü maden işletmelerinde alınacak güvenlik tedbirleri, “Şev, su, yer üstü maden ocaklarında yol, nakliyat ve trafik önlemleri, patlayıcılar, mermer ocaklarında uyulması gereken iş sağlığı ve güvenliği” şeklinde ayrıntılı olarak ele alınıyor.

SOMA FACİASINDA GÜNDEME GELEN KARBONMONOKSİT

“Bir yer altı ocağında iş sağlığı ve güvenliğine yönelik önlemlerin alınması, plan ve proje aşamasında başlar. Cevher damarları ve çevre kayaçların karakteristik özellikleri, cevher üretim ve malzeme sarfiyatı miktarları, yer altı su geliri, ocağın gazlılığı vb. parametreler, planlamada dikkate alınır. Altyapı tesisleri buna göre projelendirilir.” hatırlatılması yapılan rehberde, Soma faciasında gündeme gelen karbonmonoksit zehirlenmesi ise şöyle anlatılıyor: “Renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Yoğunluğu havanın yoğunluğuna çok yakın olması nedeniyle ocak havası içinde her noktaya yayılmış şekilde bulunur. Çok düşük konsantrasyonlarda bile zehirleyici etkisi vardır. Maden yangınlarında meydana gelen ölümlerin yüzde 90’ından fazlası karbonmonoksitten kaynaklanmaktadır. Karbonmonoksitin insanlar üzerindeki etkisi, kandaki hemoglobin ile birleşmesi ve hemoglobinin dokulara oksijen taşıma kabiliyetini felce uğratmasıyla kendini gösterir. Hemoglobinin karbonmonoksite karşı çekiciliği, oksijene göre 250-300 kat fazladır. Bu nedenle solunan havada çok az karbonmonoksit ve yeterli oksijen bulunsa bile kan, karbonmonoksiti absorbe eder. Karbonmonoksitli havanın solunmasında önce baş ağrısı ve baş dönmesi, sonra da bulantı ve halsizlik görülür. Daha ileri safhalarda denge bozukluğu, kendini kaybetme ve komaya girilir. Sonuç, felç ve ölümdür.”

KARBONMONOKSİT OLUŞUM SEBEPLERİ

Rehberde, maden ocaklarında karbonmonoksitin ortaya çıkma sebepleri de şu şekilde anlatılıyor: “Kömürün oksidasyonu sonucu bol miktarda karbonmonoksit ve karbondioksit oluşur. Çok küçük çaptaki yangınlar bile önemli karbonmonoksit oluşumuna neden olur. 1 metreküp kuru ağacın, bütün karbonu korbonmonoksite dönüştürecek şekilde yanmasıyla 673 kgb veya 570 metreküp karbonmonoksit meydana gelir. Metanın tek başına yanması sırasında karbonmonoksit oluşmaz ancak metanın yanması kömür tozunun bulunduğu ortamda meydana gelirse son aşamada kömür tozu patlaması olur ve bol miktarda karbonmonoksit oluşur. 1 kg. patlayıcı madde, yaklaşık 0,04 metreküp karbonmonoksit açığa çıkarır. Tam yanmanın olmadığı patlamalarda karbonmonoksit çıkışı artabilir. Kömürde yapılan patlamalar daha tehlikeli olabilir.”

OCAK YANGINLARI

Rehberde yer altı kömür madenciliğinde can kaybı, üretimin aksaması ve rezerv kaybında ocak yangınları, en önemli iş güvenliği problemi olarak belirtiliyor: “En büyük tehlike ocak gazlarının patlaması, zararlı ve zehirli gazların ortaya çıkması ve diğer alanlara yayılmasıdır. Ocak yangınlarının nedenleri mekanik sürtünme, elektrik ve elektrikli ekipmanlardan kaynaklanan yangınlar, lağım atma işlemleri, ocak içerisinde açık alev, sigara ve benzeri nedenler, yanıcı toz, gaz, buhar ve sıvıların tutuşması, kömürün kendiliğinden yanması, kaynak işleri ve grizu infilakıdır.”

Cihan

HABERE YORUM KAT
YORUM KURALLARI: Risale Haber yayın politikasına uymayan;
Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve BÜYÜK HARFLERLE yazılmış yorumlar
Adınız kısmına uygun olmayan ve saçma rumuzlar onaylanmamaktadır.
Anlayışınız için teşekkür ederiz.