Metrelerce yüksekte çalışan minare ustaları babalarından ve önceki kuşaktan devraldıkları mesleklerinin, işin ehli olmayanlarca yapılmasından şikayetçi. Minare ustalığının bir zanaat olduğunu söyleyen minareciler, piyasada kayıtdışı çalışıp maliyetin çok altında iş yapanlar yüzünden eski ustaların mesleği bıraktığını söyledi.

 

 

Minare yapımı için maliyetlerin 35 ila 400 bin arasında değiştiği piyasada, herhangi bir denetim ve mesleki standart olmadığı gibi derneği de bulunmuyor. Hal böyle olunca internette yüzlerce minare ustası dernek, vakıf ve hayırseverler tarafından finanse edilen minare projelerini üstlenmek için kıyasıya yarışıyor. Bazen sıva bazen de minare külahının tamiri için deyim yerindeyse kelle koltukta çalışan ustaların en önemli isteği ise mesleklerine sahip çıkılması.

 

 

Minare ustası Mustafa Kuranel, babası Galip Kuranel'den öğrendiği mesleğini yurtdışına Kırgızistan ve Kıbrıs gibi farklı ülkelere de taşımış. 'Minaredeki yüzeyin hesabı yani mühendisliği farklıdır. İnşaat mühendisi tam olarak bilmez mesela. Mesleki deneyim gerekir. Biz de babamızdan öğrendik bu sanatı' diyen Mustafa usta, minareciliğin klasik bir inşaat işi olmadığını söyledi.

 

 

Önüne gelenin kendini minare ustası olarak tanıtıp, iş aldığını belirten Kuranel şunları söyledi: 'Hayatında minareye çıkmamış kişiler fiyat kırarak ustalığa yelteniyor. Temeli atıyor, sonra parayı alıp kaçıyor. Üstlendiğimiz projelerin çoğu yarım bırakılan ya da yanlış yapılan minare işleri. Benzeri çok örneği de duyuyoruz. Yılların minare ustaları, kaçak çalışanlar yüzünden iş alamıyor ve geri çekilip zamanla mesleği bırakıyor.'

 

 

Mustafa Kuranel, küçük bir yerleşim yerindeki cami minaresinin ortalama 35 bin liraya mal olduğunu ifade etti. İşin göründüğü kadar kolay olmadığını da şu sözlerle açıkladı: 'Bir minare ustası farklı şehirlerde, köylerde çalışır. Aylarca dışarıdasınız. Burada tüm harcamalarınız, kalacak yer ve diğer masraflar size aittir. Yanınızda ekibiniz vardır onların maliyetleri de dahildir. Bazı zamanlar paranı alamazsın.' Mustafa Kuranel için mesleğin anlamı: 'Çok zor bir meslek. Alın teri de yetmez bazen. Minare, ustanın bedenini alır, ruhunu da ister.'

 

 

Mustafa Kuranel babasının hikayesini şöyle anlattı: 'Babam Galip Kuranel, ilk minaresini 1962'de kendi köyü olan Nevşehir Gümüşkent'te yaptı. Almanya'dan geldiği yıl, köyündeki cami ihtiyacı üzerine herhangi bir eğitimi ve ustası olmadan minare yapmaya başlamış. Görme engelli işçisiyle minaresini 2 yılda bitirmiş. Minare ise bugün halen sapasağlam ayakta.'

 

 

Zordur bazı meslekler. Kaç yaşında ve nerede olursan ol. Mavi yaka, beyaz yaka dinlemez. Metrelerce yüksekte, ailenden uzakta, kimbilir hangi şehirde. Alınterinin karşılığı değil midir derdimiz? Yerin altındaki madenci toprak tepesine çökmesin diye dua eder, minaredeki de tepe üstü düşmemek için. Ne lüzum var dahasını sıralamaya onlar da bunlara benzer. Bu arada, 'Garip Orhan Veli'nin dediğine kulak vermek lazım: 'Çantasında küçük bir seccade. Üzerinde bizim yaşlı minare.'

 

 

Denizlili İbrahim Dedeler 22 yıldır minare ustası. Türkiye'nin farklı şehirleri yanında yurtdışında da ustalığını konuşturmuş. Öyle ki namı Afrika Mali'ye kadar ulaşarak bu ülkede ekibiyle minare projesi üstlenmiş. İbrahim Usta ayrıca, kayıtdışı çalışanların piyasanın altında fiyatla iş yaparak minareciliğe ciddi zarar verdiklerini söyledi. İşi alıp yarıda bırakan ve eksik malzeme ile çalışanlar yanında gerekli önlemleri almadan tahta iskeleler yüzünden iş kazalarının da arttığını söyledi.

 

 

İbrahim Dedeler, Osmanlı'dan bu yana masrafların genelde dernek, vakıf ve hayırseverler tarafından karşılandığını söyledi. Minarelerin yapım ve tadilatı için fiyatları sorduğumuzda ise aldığımız yanıt: 'Yapılacak işe göre değişir. Örneğin, köydeki tek şerefeli minare 35-40 bin lira civarındadır. Tam uygulamalı minare yapımı 70 bin lirayı bulur. Ancak bir Selimiye Camii gibi büyük bir projede maliyet 400 bin lirayı aşar.' İbrahim usta, Diyanet, ilgili bakanlıklar veya yetkili kurumların acilen melek standartları getirmesi gerektiğini söyledi. İbrahim Dedeler için minarenin anlamını soruyoruz ustalığını konuşturuyor: 'Allah'ın evinde, onlarca metre yüksekte, sanatını icra etmek zorundasın, yerde olmaya benzemez. Yeri gelir canını ortaya koyarsın. Başka bir duygudur başka türlü bir alın teri.'

 

 

Samsun Erikli köyünden Murat Karadağ 37 yaşında ve 20 senedir minare ustalığı yapıyor. Karadağ, köylerinden 100 tane minare ustası çıktığını söyledi. Yazın daha fazla iş aldıklarını paylaşan Karadağ yılda 4-5 projeye imza attıklarını bilgisini verdi. Karadağ, 'Ben faturalı iş yapıyorum, sigortamı ödüyorum, kaçak-faturasız çalışan biri geliyor, nasıl bir iş yaptığı bilinmiyor. Haliyle ilk fırtınada minare zarar görüyor' dedi. Murat usta, 'Minare yıkılınca, basının gündeminde 1 hafta kalır unutulur. Kimse sorumluluk almak istemiyor' diyerek yetkililere sesleniyor.

 

 

'Düşünün minarenin tepesindesin. Kim gelip bakabilir kullanılan malzemeye. İl Özel İdaresi'nin projelerinde denetim var. onun dışındakiler şöyle tamamlanıyor. 'Minare mi minare. İşi bitir. Paranı al. Kısacası işin denetimi ustanın vicdanına kalmış.' Karadağ için meslekteki 20 yılın anlamı: 'Karadeniz'in yeşilinde camiler, minareler. Çocukluğumuz minare gölgesinde geçti. Hala da öyledir.'