Endülüs... Avrupa’nın en uç noktasında asırlarca Müslümanların hükmettiği topraklar... Batılı ülkeler Ortaçağ karanlığında debelenirken, bugün hala formülünü aradığımız birlikte yaşama kültürü inşa edilmiş. Sevilla ve Granada’da büyük mabedlerden sonra gittiğimiz Yahudi mahalleleri bu gerçekliğin şahidi gibi dimdik ayakta. 12’nci asır Avrupa’sında Yahudilerin kendilerini en güvende hissettikleri yerler Müslümanların olduğu bölgeler olmuş. Bu yüzden her Müslüman yerleşiminin yanıbaşında bir Yahudi mahallesi var. Ama gelin görün ki Endülüs’ü görmeye gelenler sadece ‘Yahudi mahalleleri’ni gezme şansına sahip. 

 

 

Nakış nakış işlenmiş saraylarına hayranlıkla baktığımız Endülüs, Avrupa’nın ilim, sanat ve ticaret de merkezi olmuş. İspanya’ya Müslümanlardan kalan en büyük miras dillerine geçen Arapça kelimeler ve kiliseye çevirip turizme açtıkları mabedler ve Elhamra Sarayı... 

 

İspanya’daki Müslümanlar 12’nci yüzyılda cami olarak yapılan katedral ve Cordoba Camii’nin en azından belli zamanlarda ibadete açılması için mücadele veriyor. Ancak Katolik dünyası Ayasofya şartını sürüyor her seferinde önlerine. Oysa Türkiye bu konuda çoktan iyi niyetini göstererek Akdamar Kilisesi ve Sümela Manastırı’nı ibadete açtı. 

 

Ancak özellikle Kordoba’da çok katı bir tutum hakim. Öyle ki oraya gittiğimizde rehberimiz Cordoba Camii’nin içinde namaz kılmamamız konusunda sık sık uyarıda bulunuyor. Ne hazindir ki bize yasaklanan caminin avlusunda Paskalya sebebiyle düzenlenen törenler kapsamında Haçlı ordularını oluşturan lejyoner birliklerinin temsili yürüyüşü var. Bu yürüyüşlerin benzerlerine gezi boyunca birkaç kez denk geldik.