Ezan yasağının kaldırılışının yıldönümü!

Ezan yasağının kaldırılışının yıldönümü!

CHP’nin tek parti diktatörlüğü döneminde 18 yıl boyunca uyguladığı Arapça ezan yasağının Adnan Menderes Hükümeti tarafından kaldırılışının 65’inci yıldönümüne girildi.

Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) tek partili döneminde millet nezdinde hiçbir karşılığı olmamasına rağmen 18 sene boyunca dayatılan Türkçe Ezan, ilk olarak 30 Ocak 1932’de Fatih Camii’nde okunmuştu. Mustafa Kemal’in cumhurbaşkanlığı döneminde genelge, İsmet İnönü döneminde ise kanunla yasal zemin kazandırılan Arapça ezan yasağı, Adnan Menderes liderliğindeki Demokrat Parti’nin iktidara gelmesi ile 16 Haziran 1950’de kaldırıldı.

‘DİNDE REFORM’ İSİMLİ TAHRİFATIN İLK ADIMLARI

1932 senesi, CHP’nin kurucusu Mustafa Kemal tarafından “dinde reform yılı” olarak ilan edilmişti. 1931 yılının Aralık ayında başlayan çalışmalar kapsamında Dolmabahçe Sarayı’nda dokuz hâfız, ezan ve hutbeyi Türkçeleştirilme çalışmalarına başladı. Kur’an-ı Kerim’in de Türkçe tercümesi ilk kez 22 Ocak 1932 tarihinde İstanbul’da Yerebatan Camii’nde Hâfız Yaşar Okur tarafından okundu. Bundan 8 gün sonra, 30 Ocak 1932 tarihinde ilk Türkçe ezan, Hafız Rifat Bey tarafından Fatih Camii’nde okundu.

AĞIR CEZALAR

Toplum nezdinde hiçbir karşılığı olmayan bu uygulamaya Anadolu’nun birçok şehrinde tepki gösterilerek ezan aslî haliyle okunmaya devam edilmişti. Müslümanlara yönelik zulüm çarklarının günden güne hızlanarak döndüğü CHP diktatörlüğü döneminde, tarihler 4 Şubat 1933’ü gösterirken müftülüklere gönderilen genelgede; ezanın mutlaka Türkçe okunması gerektiği, okumayanların kat’i ve şedid bir şekilde cezalandırılacakları bildirildi. Söz konusu bu genelge, 8 yıl boyunca Türkçe ezanın dayanağı oldu. Mustafa Kemal’in ölümü sonrasında cumhurbaşkanlığını ele geçiren İsmet İnönü ise 1941 yılında çıkardığı kanun ile Türkçe ezan dayatmasına yasal zemin kazandırdı.

‘HAYDİ KURTULUŞA’ 

Ezan-ı Muhammedî’deki bütün ifadeler CHP tarafından Türkçe’ye tercüme edilirken yalnızca bir kelimeye dokunulmamıştı. Türkçe’ye ‘kurtuluş’ olarak tercüme edilebilecek ‘felâh’ kelimesi olduğu gibi bırakılmıştı. Kemalist rejimin bu çekincesi, ezanı Türkçe olarak okumak istemeyen Müslümanlara minarelerden ‘Haydin Kurtuluşa’ dedirterek, namazın bu zulümden kurtuluş olarak anlamlanmasının önüne geçilmek istendiği şeklinde yorumlanmıştı.

18 sene boyunca süren Türkçe ezan uygulaması ile milletin yaptığı ibadette ne denildiğini anlaması için uygulandığı iddia edilmişti. Ancak hiç Türkçe bilmeyen Kürt ve Araplar’ın yoğunlukta yaşadığı ilçe ve köylerde neden Türkçe ezanın zorunlu olduğu sorusu hiçbir zaman cevap bulamadı.

EZANI EVLERİNDE ARAPÇA OKUYANA BİLE CEZA VERİLMİŞ

CHP tarafından dayatılan Türkçe ezanın uygulama alanı yalnızca camilerle sınırlı değildi. Evlerinde namaz kılanların dahi Arapça ezan ve kamet okuması yasaklanmıştı. Bu nedenle yüzlerce insan, devlet tarafından çeşitli cezalara çarptırılmıştı.

İŞGALCİLER BİLE YASAKLAMADI

Türkçe ezan dayatmasının bir garabeti de kendisini Hatay’da göstermişti. 1938’de Hatay’a giren Türk ordusunun ilk icraatlarından birisi İslâm diliyle okunan ezanları Türkçe’ye çevirmek oldu. Hataylı Müslümanlar, Fransız işgal ordusunun bile yasaklayamadığı ezanı Türkiye’nin yasaklamasını hiçbir zaman anlayamadı.

CHP GİTTİ ‘FELÂH’ GELDİ

30 Ocak 1932’de başlayan Türkçe ezan dayatması, 1950 yılının Haziran ayında Adnan Menderes önderliğindeki Demokrat Parti’nin tek başına iktidara gelmesi ile son buldu. Demokrat Parti, hazırladığı kanun ile dayatılan Türkçe ezanı değil, uygulamadaki Arapça ezan yasağını kaldırdı. Böylece isteyen istediği dilde ezanı okuyabilecekti ancak 65 yıldır Türkiye’deki Müslümanların tek tercihi, tüm İslam coğrafyasında olduğu gibi ezan-ı Muhammedî’nin asli dili olan Arapça oldu.

yeni akit

HABERE YORUM KAT
YORUM KURALLARI: Risale Haber yayın politikasına uymayan;
Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve BÜYÜK HARFLERLE yazılmış yorumlar
Adınız kısmına uygun olmayan ve saçma rumuzlar onaylanmamaktadır.
Anlayışınız için teşekkür ederiz.