Hz. Ömer ne de güzel söylemiş “Edep ilimden önce gelir.” diye. Günümüz insanı ne kadar da muhtaçtır bu söze. Edeb, güzel terbiye, iyi davranış, güzel ahlâk, hayâ, nezaket, zarafet gibi manaları içinde barındırır. Edep haddi aşmamaktır. İnsanlara iyi muâmelede bulunmak, sünnet üzere yâni Peygamber Efendimizin (sav) buyurduğu ve davrandığı gibi hareket etmektir. Kısaca edep güzel ahlaktır. Onun için ilmin önünde zikredilmiştir. Edeb olmadan ilim yavan kalır, bir şey ifade etmez. Fayda sağlamaz. Aksine insana/insanlığa büyük zararlar verir.

Eğitim-öğretim açısından ise edeb kavramı, öğretmen ile öğrenci ilişkisini esas alan ahlâkî kuralları da içine alır. Günümüz eğitim sisteminin geldiği son noktada bu durum işlevini kaybetmiştir. Öğretmen sadece bilgi veren, müfredatı öğreten konumuna gelmiş, edebi önceleyen eğitim anlayışı kaybolmuştur. Ortaya çıkan durum ise endişe verici bir hal almıştır.

Okullara edep dersi konulsa nasıl olurdu? İçeriği de Hz. Ömer’in anladığı gibi doldurulsa fena mı olurdu? O kadar lüzumsuz dersin yanında böyle hayati önem taşıyan bir dersin konulması kime ne zarar verir? Böyle bir dersi alan öğrencilerin bir kaybı olur mu? Veya şöyle bir değişiklik yapsak. “Eğitim-Öğretim” yerine, “Edeb-İlim” desek biraz uçuk mu kaçar?

İleri eğitim sistemlerinin de geldiği nokta iç açıcı mıdır sizce? Kaç kişi verilen eğitimden memnundur?

Günümüzde, toplumun her katmanında etik eğitimleri verilmekte, etiklik sözleşmeleri imzalatılmakta hatta bu konuda yeminler ettirilmektedir. Gelinen nokta buysa biz neden okula başlar başlamaz çocuklarımıza edeb dersi vermiyoruz? Bunun pratik örneklerini göstermiyoruz? Eğer bunu başarabilirsek, ilimden önce edebi verebilirsek ancak o zaman ileride yaşanacak sıkıntıları büyük ölçüde önlemiş oluruz. Bunu başarabilirsek etik eğitimlerine ya da ne olduğu belirsiz farklı yaklaşımlara gerek kalmaz. Önemli olan işin özüne inmektir. İçi boşaltılan eğitimimizin, sağlıksız yetişen gençliğimizin kurtarılması için bu gereklidir. Edebi öğrenen tahsil ettiği ilmi nerede, nasıl kullanacağını da bilir. İnsanlığa fayda sağlayan ilimler üretir.

Eğitim anlayışımızın tekrar gözden geçirilmesine acilen ihtiyaç vardır. Eğitimimiz ilk önce edeble süslenmelidir. Öğretim edeble yapılmalıdır. Ancak o zaman öğretilen ilim, ilim olur.

Edeb insanlık adabıdır. Ve ilimden önce öğrenilmesi gerekir. (İmam Malik). Çocuklarının eğitimi ile ilgilenen herkes akademik başarıdan önce çocuklarına insanlık adabını öğretmek zorundadır. Sadece bizim değil içinde yaşadığımız dünyanın da buna ihtiyacı vardır. Çocuklarımıza okutulan o kadar faydasız bilginin yerine edeb dersleri konulmalı edeb yazının başında verilen içerik doğrultusunda öğretilmelidir.

Bu taleplerimizin yerine ulaşmasını, vicdanlarda makes bulmasını ve “ilimden önce edeb gelir.” sözünün hayata geçirilmesini bir eğitimci olarak sabırsızlıkla bekliyorum.