İsrail'in son günlerde Gazze'de işlediği, Suriye'deki Esed yönetiminin de 3 yılı aşkın süredir halkına yönelik gerçekleştirdiği katliamlara karşı tepkisiz kalan dünya, bir benzer sessizliğini Bosna'da 1992-1995 yılları arasında yaşanan savaşta sergilemişti. Avrupa'nın ortasında işlenen katliamlara karşı sessiz kalan dünya, aradan geçen yıllara rağmen Bosna'da her çıkan toplu mezardaki kurbanların kalıntılarıyla bir kez daha yüzleşiyor.   

 

Srebrenitsa soykırımının 11 Temmuz'daki 19. anma yıl dönümü törenlerinde 175 kurbanın cenazesi toprağa verilirken, bu defa da başka bir tören Priyedor kentinde düzenlenecek. Priyedor yakınlarındaki Tomaşitsa'da geçen yıl bulunan toplu mezardan çıkartılan, aralarında 1 Hırvat'ın da bulunduğu 284 Boşnak'ın cenazesi yarın toprağa verilecek.

 

Kurbanların yakınları ve akrabaları, bugün sabah saatlerinde tabutların bulunduğu Sanski Most'taki Şeykovaça Kimlik Tespit Merkezi'nde buluştu. Şeykovaça Kimlik Tespit Merkezi'ne gelen aileler, uzun süre dua etti, yıllardır aradıkları yakınlarının tabutlarının başında gözyaşı döktü. Merkezdeki görevliler ve şehit aileleri, kurbanların tabutlarını, yarın cenaze töreninin yapılacağı Kozarats'a götürmek üzere hazırlanan tırlara yükledi. Kurbanların cenazelerini taşıyan konvoy, daha sonra Şeykovaça Kimlik Tespit Merkezi'nden gözyaşları ve dualar eşliğinde yola çıktı.

 

Kozarats'da yarın çok sayıda vatandaşın katılımıyla gerçekleştirilecek cenaze töreninde toprağa verilecek 284 kurban arasında bulunan Elvis Sarçeviç öldürüldüğünde sadece 13 yaşındaydı, en yaşlısı olan Salih Kadiriç ise katledildiğinde 77 yaşındaydı. Kurbanlar arasında yer alan 3 kadından Cula Duratoviç (68) ise Priyedor'daki cenaze töreni kapsamında kocası, 4 oğlu, gelini ve torunlarıyla birlikte toprağa verilecek.

 

Bosna Hersek'te acı ve trajedinin sembolü haline gelen 76 yaşındaki Hava Tatareviç de 23 Temmuz 1992 yılında Sırplar tarafından evinden alınan ve bir daha haber alamadığı 6 oğlu ile kocasına son vazifesini yarın yapacak.

 

Bosna Hersek'te 1992-1995 yılları arasnda yaşanan savaşın sona ermesinin ardından kayıpları bulmak için çalışma başlatıldı. Yapılan çalışmalarda bugüne kadar toplu mezarlara atılan toplam 20 bin Boşnak'ın cesedine ulaşıldı, 7324 kişinin cesedi ise hala kayıp durumda. Bu kayıpların bulunması için yıllardır çalışmalar devam ediyor. Saraybosna'ya yaklaşık 250 kilometre uzaklıktaki Priyedor kenti yakınlarında bir süre önce bulunan ve ülkenin en büyük toplu mezarı olarak ifade edilen Tomaşitsa'da bugüne kadar 435 savaş kurbanına ait ceset kalıntısı bulundu. 

 

Bosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsü (INO) raporlarına göre, 1992-1995 yılları arasında Priyedor'da, 4 bin 93'ü sivil olmak üzere, 5 bin 209 Boşnak öldürüldü. Bugüne kadar tespit edilen toplu mezarlarda, 2 bine yakın kişinin cesedine ulaşıldı.