Arı ürünü kullanımına dair en eski kanıtlar Çayönü ve Çatalhöyük’te bulundu.

MÖ 7,000 ila 2,000 yıllarına tarihlenen seramik kapların kil yapısı içinde kalmış yağ kalıntıları incelendi ve balmumu kalıntıları bulundu. Bristol Üniversitesi’nden Richard Evershed’in 20 yıldan uzun süredir yürüttüğü çalışmalar kapsamında, Eski Dünya’daki 150 arkeolojik yerleşimden 6,400’ün üstünde seramik parçası analiz edildi.
En Eski Balmumu Çatalhöyük ve Çayönü’nde

Dünyanın en eski balmumu kanıtları Anadolu’daki MÖ 7. binyıla tarihlenen Neolitik yerleşimlerde, Çayönü ve Çatalhöyük’te bulundu. Anadolu aynı zamanda Mezopotamya’yla birlikte ilk çanak-çömleğin görülmeye başladığı bölge.
Araştırmaların çoğu yemek pişirmek için kullanılan küre şekilli kaplar ya da kaseler üzerinde yapıldı. Kapların çoğunda domuz ve geviş getiren hayvan yağları bulunması da pişirme amaçlı kullanıldıkları görüşünü destekliyor.
Levant’tan incelenen 380’den fazla kapta balmumu kalıntılarına rastlanmadı. Fakat toplamda da sadece 34 kalıntının bulunmuş olması Levant’taki korunma oranlarının genel olarak daha düşük olduğunu düşündürüyor.

Doğu Anadolu’a MÖ 7. binyıla (MÖ 7000-6000) tarihlenen Çayönü’nden incelenen 83 kabın 2’sinde balmumu kalıntısı bulundu. Kapların birinde düşük, diğerinde ise yüksek oranda ve memeli hayvan yağıyla karışmış şekilde balmumu kalıntısı keşfedildi.

Çayönü bu araştırmada balmumu tespitinin doğudaki sınırını oluşturdu. Aynı zamanda Çayönü, erken Neolitik çiftçilerin bal arılarından faydalandığına dair en eski ve tartışmasız kanıtları sağlayan yerleşim oldu.
Orta Anadolu’da, başlıca Çatalhöyük’ten gelen 650 kabın incelemesinde fazlaca hayvansal yağ bulunsa da, sadece 1 adet kapta muhtemel balmumu kalıntıları bulundu. Çatalhöyük’teki bir duvar resminde bal arısı kovanına benzer şaşırtıcı bir betimin olması buradaki olası ve bal ve balmumu kullanımına işaret ediyor olabilir. Çatalhöyük’teki kanıtlar Çayönü’nden daha eskiye tarihleniyor olsa da, Çayönü’ndeki kanıtların çok daha kesin olması Çayönü’nü dünyada arı ürünlerinin kullanıldığı kanıtlanan en eski yerleşim yapıyor.
Kuzeybatı Anadolu’dan incelenen yaklaşık 570 pişirme kabının, 4’ünde balmumu kalıntıları keşfedildi. Balmumu bulunan seramikler Aşağıpınar ve Toptepe’den geliyordu ve MÖ 5500-5000’e tarihleniyordu.

Arıcılık Yapılıyor Muydu?

Araştırmacılara göre, bal arılarının Neolitik çiftçi toplumlarıyla olan yakın bağlantısı, bal arıların evcilleştirilmesinin ve arıcılığın başlangıcı için de kanıt sağlayabilir.
Fakat araştırmacılar, bu tarih öncesi insanların sadece doğadaki kovanlardan bal mı topladığını, yoksa arıcılık mı yaptığını bilemiyor. Roffet-Salque “Bir arı kovanının bakmı çok zor değil, fakat Neolitik çiftçilerin bunu yaptığını kanıtlamanın bir yolu yok” diyor.

Ülke Haber