Aliya İzzetbegoviç anılıyor. Bosna-Hersek'te ve Balkanlar'da Müslümanların umudu olan Aliya İzzetbegoviç, 13 yıl önce, 19 Ekim günü vefat etti. 2003 yılından beri özlemle, saygıyla andığımız Bilge Kral, yaşamı boyunca İslamı açık, berrak ifadelerle anlatabilme çabasındaydı. Balkanlar'daki İslam karşıtı yönetimlerin cesaretle karşısına çıkan Aliya, gençlik çağından yaşamının son gününe kadar Müslümanların ve tüm insanlığın huzuru için mücadele etti.

Osmanlı İstanbul'undan Saraybosna'ya
İsmini aldığı dedesi Aliya, 1800'lü yılların sonunda, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Üsküdar'da askerlik yaparken Sıdıka isimli bir Türk kızı ile evlenir. Bu evlilikten doğan beş çocuğundan biri Aliya'nın babası Mustafa İzzetbegoviç'tir. 8 Ağustos 1925 günü Bosna'nın kuzeyindeki Şamats kasabasında doğan Aliya, 2 yaşında Saraybosna'ya gelir. 10 yaşından itibaren İslami yaşamı gündelik hayatından ayırmaz, lise eğitimini dönemin en önemli okullarından biri olan Alman Lisesi'nde okur. Burada Müslüman Gençler Kulübü'ne katılır ve bu kulüp, İkinci Dünya Savaşı yıllarında Balkanlar'daki Müslümanların en önemli kurumlarından biri haline gelir.

    Ütopya bireyi, drama ahlakı tanımaz. Birey ve ahlak; iki eğilim ancak İslam'da bir arada bulunabilmiştir.

İkinci Dünya Savaşı yıllarında asker olmayı reddetti
Aliya, İkinci Dünya Savaşı yıllarında Yugoslavya ordusunda savaşmayı reddeder ve asıl memleketi olan Şamatsa gider. Burada Müslüman Gençler Kulübü aracılığıyla ihtiyaç sahiplerine yardımlar ulaştırır. Ancak Şamats'ta iki Yugoslav çetnik tarafından sorgulanmaya alınarak, askerlik yapmadığı sebebiyle tutuklanır. Şamatslı bir Sırp karakola giderek, Aliya'yı savunur: "Siz kimi tutukladığınızı biliyor musunuz? O eski Şamats belediye başkanı Aliya İzzetbegoviç'in torunu, Aliya İzzetbegoviç. Dedesi Avusturya-Macaristan askerleri geldiğinde Sırpların can güvenliği için kendi hayatını tehlikeye atmıştı" der. Bunun üzerine Aliya serbest kalır.

    İğneden ipliğe, her şeyi aradılar. En çok da yazılarım ve kitaplarım dikkatlerini çekmişti.

Bosna-Hersek'in huzuru, Müslümanların huzuru ve tüm insanlığın huzuru için mücadele
1946 yılında komünist rejim yönetimi altında, federal cumhuriyet sistemine geçen Yugoslavya'nın bir özerk cumhuriyet bölgesi de Bosna-Hersek'tir. Dinlerin toplumsal hayattaki yerinin giderek azaldığı, baskı ve yok sayma sebebiyle Müslümanların zor günler geçirdiği yıllarda, Aliya İslamcılığı savunmaya devam eder. İlk soruşturmasına 1946 yılında uğrar, tutuklanır ve 3 yıl hapis yatar. 1960'lı yıllarda kaleme aldığı makaleleri İslam Deklarasyonu kitabında yayınlandı ve bu kitap 80'li yılların en önemli İslami düşünce eserlerinden biri haline geldi. Yazdıkları en çok genç Müslümanları etkiledi, onların Aliya'nın peşinde, Bosna'nın özgürlüğü için mücadeleye iten en mühim hadiselerden biri İslam Deklerasyonu kitabındaki şu ifadesidir;

    İslam aleminin zedelenmiş hayal dünyasını onarmayı ancak İslam başarabilir. Bu Müslümanları kendi tarihlerinin aktif birer katılımcısı haline getirebilir.

Soruşturmalardan, hapislerden Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığına
İslam Deklerasyonu'nun kitlelerdeki etkisi bir kez daha tutuklanma sürecini getirmiş, Aliya 1983 yılında 14 yıllık hapis cezasıyla karşılaşmıştır. Bosna Müslümanlarının mücadelesi sonucunda ceza 11 yıla indirilir ve ardından 1988 yılında çıkarılan af ile serbest bırakılır. 5 yıllık hapishane sürecinde düşüncelerini derinleştiren Aliya, "Doğu ve Batı Arasında İslam" başlıklı kitabını bu yıllarda kaleme alır. Bu kitap sadeliği ve öz biçimiyle gençleri İslami düşünce ile tanıştırıyor, Bosna'daki mücadeleyi büyütüyordu. Hapishaneden çıktığında artık dağılma noktasına gelmiş Yugoslavya'nın, parçalara ayrılması an meselesiydi. Aliya da Bosna'nın bağımsızlığını savunan Bosna-Hersek Özerk Cumhuriyeti'nde Demokratik Eylem Partisi (SDA) isimli siyasi partiyi kurdu. 1990 yılında, girdiği ilk seçimi kazanan partinin genel başkanı Aliya İzzetbegoviç, bağımsız Bosna-Hersek'in ilk Cumhurbaşkanı oldu.

Türkiye'de İslami düşünceyi derinden etkiledi, Bosna'yı Türkiye'ye emanet etti
Aliya İzzetbegoviç, gerek düşünürlüğü gerekse siyaset adamlığı süresince Türkiye ile hep yakın ilişkiler içerisindeydi. Türkiye'yi sıkça ziyaret eden merhum Aliya, 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı olduğu dönemde bir görüşme gerçekleştirir ve "Bosna'yı Türkiye'ye emanet ediyorum" der. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Hece dergisinin Aliya İzzetbegoviç Özel Sayısı'nda kaleme aldığı makaledeki bu anekdota ilgili yazıda değineceğiz. Aliya İzzetbegoviç'in ebediyete intikalinin 13. yılında saygı, sevgi ve özlemle anıyoruz.

AA